In 1641 ging het waarschijnlijk oudste rechthuis van Werkendam in de grote dorpsbrand van dat jaar verloren. In 1643 vroegen ambachtsheer en schepenen aan de diaconie of zij het voorste deel van het armenhuis mochten gebruiken om darin de vierschaer te spannen, en andersins tot verrichtinge van ’s dorps affairen en saken te vergaderen. Dit armenhuis is het huidige pand Hoogstraat 35.
Men spreekt een huurprijs van 12 gulden per jaar af. In 1769 constateert de kerkenraad echter dat er jarenlang geen gulden huur is ontvangen. De slechte financiële positie van het dorp speelt ongetwijfeld een rol, maar vooral ook de verwevenheid tussen dorpsbestuur en kerkenraad. In 1769 besluit de kerkenraad echter op zijn strepen te gaan staan: men wenst betaling van de verschuldigde penningen en dreigt het huurgebruik van de gemelde woning tegen den aanstaanden eersten Maij op te zeggen. Of er betaald is weten we niet, maar de vergaderingen blijven gewoon doorgaan.
In 1783 kopen schout en schepenen onderhands het oude diaconie-armenhuis. Het pand wordt vervolgens nagenoeg geheel gesloopt voor de bouw van een nieuw rechthuis. Slechts de brandgevel en de westelijke muur blijven overeind. Ook een binnengangmuurtje bleef gespaard voor de slopershamer. En dan verrijst in de Hoogstraat een compleet nieuw rechthuis. Een openbare aanbesteding volgt, waarbij de laagste inschrijver Teunis van der Mast is met 489 guldens. Het werk wordt echter gegund aan Cornelis Romers die uiteindelijk voor 480 guldens het rechthuis kan bouwen. Verbouwd worden slechts de ruimten in gebruik als rechthuis. Het armenhuisgedeelte is eenvoudig nog lange tijd blijven staan.
Van der Mast is een echte Werkendamse naam, maar ook Cornelis Janszn. Romers is een typisch Werkendamse aannemer, die in de kerkenrekeningen als metselaar wordt vermeld.
Het rechthuis is eigenlijk nooit onderwerp van discussie in de vergaderingen van de Werkendamse bestuurders. Tenminste, zolang het aan de eisen voldoet. Dat verandert in 1842. Dan komt het oude rechthuis, nu gemeentehuis genoemd, ter sprake. Het pand verkeert in slechte staat. Het gemeentearchief en de brandspuit zijn slecht geborgen en er is ernstig gebrek aan ruimte voor politiebeamten en een behoorlijke arrestantencel.
Gelukkig komt er een belendend perceel te koop. Na aankoop volgt sloop, zodat van het oude diaconie- en armenhuis helemaal niets meer over is. Stenen van de sloop worden voor de fundering gebruikt en aan de Hoogstraat verrijst een geheel nieuw raadhuis, ontworpen door een architect uit Heusden. De totale kosten van sloop en nieuwbouw bedroegen ƒ 6.228,02.
Veel later verhuist het gemeentehuis naar de overkant van de Hoogstraat, om uiteindelijk geheel uit het oude dorpscentrum te verdwijnen.
Men spreekt een huurprijs van 12 gulden per jaar af. In 1769 constateert de kerkenraad echter dat er jarenlang geen gulden huur is ontvangen. De slechte financiële positie van het dorp speelt ongetwijfeld een rol, maar vooral ook de verwevenheid tussen dorpsbestuur en kerkenraad. In 1769 besluit de kerkenraad echter op zijn strepen te gaan staan: men wenst betaling van de verschuldigde penningen en dreigt het huurgebruik van de gemelde woning tegen den aanstaanden eersten Maij op te zeggen. Of er betaald is weten we niet, maar de vergaderingen blijven gewoon doorgaan.
