De geallieerde vliegtuigen waren heel vaak bommenwerpers die bij bombardementsmissies op doelen in Duitsland geraakt werden door Duits afweergeschut (de zogenaamde Flak) of onderschept werden door Duitse jachtvliegtuigen (vooral ’s nachts, tijdens de zogenaamde Nachtjagd).
Wij gaan proberen de verhalen achter al deze crashes te achterhalen met behulp van iedereen die ofwel zélf nog herinneringen heeft of de verhalen gehoord heeft van eerdere generaties. Soms is er al veel bekend, soms wat minder.
Volgens het boek van Toon Hoefnagels e.a., Oorlogsjaren 1940-1945 gemeente Deurne : Op de grens van vergeten (Deurne, 1986) (p. 64) is bij De Rakt, tussen Helmond en Deurne een Handley Page Hampden neergestort. Een datum wordt niet genoemd, maar aangezien ook een Hampden (AD859 of AD912) wordt genoemd die bij Meijel neerstortte, moet dit op 1 september 1941 geweest zijn. Beide vliegtuigen werden door Duitse nachtjagers neergeschoten. Ze zijn echter niet in Deurne terecht gekomen, maar respectievelijk in België en in de zuidoosthoek van de Dennedijkse Bossen bij Asten (onderzoek door Joop Hendrikx).
De Hampden AE187 die bij Deurne zou zijn gecrasht, blijkt na onderzoek door Ruud Wildekamp te zijn neergestort bij Meerselse Peel, gemeente Venray. Niet in Noord-Brabant dus, maar in Limburg.
Op 16 april 1942 stortte om 03.58 uur een Vickers Wellington IC (Z8951) van het 214 Squadron neer in de buurt van het Buntven. De bommenwerper werd neergehaald door Duits luchtafweergeschut. De hele bemanning, bestaande uit P/O L.M. Leech, P/O H.A. Short, Sgt. J. Ward, Sgt. P. Heppenstall, Sgt. G.M.C. Turner en Sgt. V.E. Egan, kwam hierbij om het leven. De gesneuvelden liggen begraven in Woensel, graven JJ 51-56..
Opnieuw volgens het boek van Hoefnagels e.a. zou op 31 mei 1942 bij Neerkant een Wellington bommenwerper neergestort zijn van het 429 Squadron. Dit moet een vergissing zijn.
Weliswaar kwamen er die nacht vier andere geallieerde bommenwerpers neer in Noord-Brabant: drie Wellingtons in respectievelijk Alem, Ginneken en Bavel, Oost-, West- en Middelbeers en Vierlingsbeek en een Halifax in Maarheeze, maar het genoemde (Canadese) squadron is pas op 7 november 1942 opgericht, dus pas maanden ná deze veronderstelde crash in Deurne.
En dan is er nog een belangrijk punt: de genoemde bemanningsleden komen inderdaad allemaal voor op de “Roll of Honour” van het 429 squadron. Ze zijn dus wel degelijk allemaal in actieve dienst omgekomen, echter niet op 31 mei 1942, maar ruim een jaar later, op 22 juni 1943, inderdaad bij een aanval op Krefeld. Ze behoorden allemaal tot één vliegtuigbemanning, namelijk van de Wellington HZ517, neergeschoten door een Duitse nachtjager. En deze bommenwerper is neergestort in Limburg. Het is vrijwel zeker dat op 22 juni 1943 een andere bommenwerper in Deurne is gecrasht.
Dat was ook een Wellington X (HE924), maar van het 166 Squadron die om 02.49 uur bij de Neerkant neerstortte. Sgt. A. Burgess zat aan de stuurknuppel. De andere bemanningsleden die bij deze crash omkwamen waren Sgt. E. Jeffs (boordschutter), P/O G.R. Wright (navigator/bommenrichter) en de Australiër P/O J.K. Somers. Zij hebben uiteindelijk hun laatste rustplaats gevonden op het militaire kerkhof Jonkerbosch in Nijmegen, graven 7 H 7, 7 H 6, 3 H 2, en 16 C 8..
Hptm. S. Wandam van II/NJG 1 schoot deze bommenwerper neer, die nog in de lucht explodeerde, waardoor de brokstukken over een groot oppervlak verspreid raakten. De bemanning telde nog één lid meer, namelijk F/Sgt. W.F. Payne, maar zijn stoffelijk overschot is nooit meer gevonden. Hij staat tot op vandaag te boek als vermist. Zijn naam staat vermeld op paneel 138 van het Runnymede Memorial in Surrey.
Op 14 januari 1944 moest rond 16.00 in Helenaveen een Hawker Typhoon IB (JR375) van het 609 Squadron een noodlanding maken. De piloot, de Australiër P/O J.G. McLaughlin, werd door de Duitsers krijgsgevangen gemaakt.
Op 30 januari 1944 kwam rond 14.00 uur op De Rakt een Amerikaanse bommenwerper B-17F neer, gevlogen door Lt. H.D. Steele. Over het lot van de bemanning van het vliegtuig heeft de website Deurnese oorlogsslachtoffers uitgebreide informatie, zoals over Peter Hlynsky; Wilbert Everett Eason; Harold A. Holtz en Harry Fong Lee. Maar ook over de ongelukkige Cor Schrama die door de Duitsers neergeschoten werd, omdat ze dachten dat hij een voortvluchtige piloot was.
Co-piloot 2nd Lt. J.R. Settle, navigator 2nd Lt. R.F. Anderson, bommenrichter 2nd Lt. L.L. Flores, staartschutter Sgt. P.O. Welch en boordwerktuigkundige S/Sgt. P.E. Beach overleefden de crash, maar werden krijgsgevangen gemaakt.
Op 23 september 1944 crashte om 21.15 uur een Lancaster III van het 61 Squadron in het Zandbos. Ook over deze crash biedt de website over oorlogsslachtoffers in Deurne van Richard Schoutissen uitgebreide informatie. Met dank aan Helena voor de tips.
Piloot was S/Ldr. H.W. Horsley. Het vliegtuig was op weg op een missie om het Dortmund-Emskanaal te bombarderen. Aangeschoten door Duitse jagers en Flak kreeg deze Lancaster motorproblemen. Ondanks het lozen van de bommenlading bleef het vliegtuig hoogte verliezen, om ten slotte in Deurne te crashen. De bemanning had toen het toestel al verlaten. De piloot en twee van zijn bemanningsleden wisten aan de Duitsers te ontkomen. Dat waren staartschutter W/O R.T. Hoskisson en P/O C.A. Cawthorne.
De navigator F/O J.P. Wheeler en de boordwerktuigkundige F/O J.C. Webber overleefden eveneens de sprong, maar werden wel door de Duitsers krijgsgevangen gemaakt. Twee leden van de bemanning overleefden het niet: boordschutter Sgt. H.W. Jennis en de radiotelegrafist F/Sgt. G. Twyneham. Zij zijn op de erebegraafplaats in Venray begraven.
Op zondagochtend 24 december 1944 kwam bij de Nachtegaalweg een Hawker Typhoon IB (PD504) van het 266 Squadron neer, gevlogen door S/Ldr. J.H. Deall. In de vroege ochtend was hij vanuit Antwerpen opgestegen voor een verkenningsvlucht, op zoek naar doelen om te beschieten, zoals militaire convooien. De Typhoon van Deall werd geraakt door Flak, zodat de piloot uiteindelijk een noodlanding moest maken.
Hoewel het toestel doorschoot op de harde, bevroren ondergrond, kon Deall ongedeerd zijn vliegtuig verlaten. Een oude man bood hem zijn fiets aan om naar een militair kamp, een paar kilometers verderop, te gaan om hulp te halen.
Bij terugkeer bleek de geslaagde noodlanding een tragische wending te hebben genomen. Een grote groep kerkgangers had zich verzameld rond het wrak. Daar was eerder iemand in de cockpit gaan zitten om met de verschillende knoppen en handels te spelen. Ongelukkigerwijze had hij daarbij op de vuurknop van de boordkanonnen gedrukt en een aantal mensen ernstig verwond. Anton Theodor Thielen (39) overleed ter plekke aan zijn verwondingen(om 11.55 uur volgens zijn overlijdensakte), Adrianus Vogels (67) ’s avonds om 18.00 uur. Twee anderen, Janus Nooijen en Hendrik Bellemans raakten gewond, maar overleefden het. Op de website Oorlogsslachtoffers Deurne staat ook het rapport dat de piloot Deall over de gebeurtenissen opstelde.
Zoals aan het aantal links in dit stukje te zien is, is veel dank verschuldigd aan het onderzoekswerk van Richard Schoutissen en zijn website Oorlogsslachtoffers Deurne. Dat neemt niet weg dat er wellicht nog andere mensen zijn die nog speciale herinneringen hebben aan deze ongelukken, of mensen die er verhalen over gehoord hebben? Laat het ons in dat geval weten.
Op 24 maart 1945 ten slotte steeg S/Ldr. John Albert Axel Gibson (28) van 80 Squadron op vanaf vliegveld Volkel (B.80) met zijn Hawker Tempest V (NV966). Zijn opdracht was luchtsteun te verlenen aan de grondtroepen die oprukten in Duitsland. Terwijl hij een aantal zweefvliegtuigen dekte bij de oversteek van ruim 300.000 man Britse troepen over de Rijn, werd hij geraakt door Flak. Op zijn terugtocht moest hij om 11.05 uur een noodlanding maken in de Deurnesche Peel, precies op de grens tussen Brabant en Limburg.
Het Verliesregister lokaliseert de noodlanding ten zuidwesten van Griendtsveen in Limburg, terwijl het boek van C. Shores en C. Thomas, 2nd Tactical Air Force, vol. 3 de noodlanding plaatst op 6 mijl (c. 10 kilometer) ten zuidoosten van Helmond. Dat zou nog precies in Brabant zijn.
Zolang we nog geen betrouwbare coördinaten hebben van de exacte plek van die noodlanding, nemen we deze crash hier op, omdat hij dus heel goed op Deurnes grondgebied plaatsgevonden kan hebben. John Gibson raakte gewond aan zijn schouder bij de crash, maar bracht het er wel levend vanaf. Diezelfde maand werd hij onderscheiden met de Distinguished Service Order, nadat hij in 1940 al was onderscheiden met het Distinguished Flying Cross voor zijn prestaties tijdens de Battle of Britain.
Foto: Gibson met hond in 1940 op de vleugel van zijn Hurricane, waarop zijn negen “kills” geschilderd staan. Bron: Battle of Britain Monument.
