In de ruige Biesbosch verbleven de arbeiders in vroeger jaren in keten. Door kieren en spleten was het verblijf vooral 's winters daar geen pretje. Geen water, geen stroom, geen toilet. Geen wonder dat ze blij waren als ze op zaterdagmiddag terug konden keren naar hun dorp Hank. Bij vroege duisternis in de winter waren ze gedwongen om al vroeg naar de keet te gaan
De keten in de zomer
’s Zomers werd er geen griendhout gekapt of riet gesneden. De meeste arbeiders zochten dan hun heil bij de boer op de polder. Hier was volop werk vooral als het oogsttijd was. Ook op de polders in de Biesbosch stonden keten. Sommige met een dubbele functie nl. voor de winter het griend- en rietwerk en in de zomer diende het als onderkomen voor de polderwerkers. De Rattenkeet op Jannezand had ook zo’n dubbele functie. Maar ook op polder de Plomp stond een keet. Het verblijf in de zomer was een stuk aangenamer. Het keetvuur werd alleen maar gebruikt voor het opwarmen van het eten en het zetten van koffie. Er was geen kou die verdreven moest worden en de spleten en kieren zorgden er nu juist voor dat het binnen toch aangenaam koel bleef.
Foto: Stichting Archief*Kring Hank
In het weekend moest van de boer er altijd iemand overblijven op de polder voor bewaking. Hij moest de vele duikers controlerenof er niet onverwachts een stronk of stuk hout tussen de duikerklep kwam te zitten, want dan zou de polder volstromen. Ook moest hij er op letten dat er geen stropers kwamen voor de fazanten en de hazen, want die hield de boer liever voor zichzelf. En natuurlijk moest hij dat weekend de keet verzorgen en schoonmaken en kleine klusjes opknappen. Door zijn aanwezigheid kon er ook niets gestolen worden uit de keet.
In de winter bij het keetvuur wisten de polderwachten altijd wel een verhaal te vertellen over hun eenzame verblijf op de polder. Zo ook ene Nol. Met zijn 19 jaar nog vrij jong, maar stoer in de mond verhaalde hij van dat ene weekend in de zomer van 1929.
Fanatieke veldwachter
In Hank was een nieuwe jonge veldwachter gestationeerd. Eentje die niets begreep van het leven in ons dorp en in de Biesbosch. Hij was een strevertje en had geen idee hoe mensen moesten sappelen om rond te komen. Om de maaltijden aan te vullen werd er zo nu en dan een fuikje gezet of met het kruisnet gevist. Nee, hij maakte zich niet populair vooral door zijn verbaliserend optreden. Hij had er alleen niet op gerekend dat de Hankse jongens slimmer konden zijn. Vooral in de Biesbosch, met al zijn op elkaar lijkende geulen en kreken, kon men zich op tijd verstoppen of zomaar in het niets verdwijnen. Hij beschikte over een klein dienst roeibootje waarmee hij zich zo af en toe in de doolhof waagde. Maar een proces-verbaal had hij nog nimmer uit kunnen schrijven. Telkens als hij bijna dacht iemand te kunnen pakken verdween deze weer ergens onzichtbaar in een kreekje.
Foto: Stichting Archief*Kring Hank
Ik had de groep uitgezwaaid die huiswaarts keerde en stond alleen op de polderdijk. Het eerste werk was niet de keet schoonmaken maar fuiken gaan zetten. Aan de rand van het Spijkerboor tussen het riet begon ik aan mijn werk. In het midden van het water zag ik Antoon bezig met een kruisnet. Plotseling uit het niets dook de veldwachter op. Ik zag hoe hij het bootje van Antoon enterde. Eindelijk dacht de veldwachter eens prijs te hebben. Maar hij had buiten de waard gerekend want Antoon gaf hem een flinke duw en de veldwachter lag overboord. Antoon ging er snel van door en liet de veldwachter spartelen. Ik hoorde hem om hulp roepen, want echt zwemmen kon hij niet in zijn uniform en dit zou hij niet lang volhouden, temeer omdat het tij begon te keren en de gevaarlijke stroming richting de Amer ging. Ja en zou hij op de Amer belanden, dan was de verdrinkingsdood nabij. Snel roeide ik naar hem toe en pakte hem bij zijn kladden en hees hem aan boord. Er kon echter geen dank je wel af en sterker nog, geloof me of niet, voor ik de oever bereikt had om hem af te zetten kreeg ik een proces-verbaal van hem, omdat ik ondermaatse vis in mijn leefnet had zitten en er nog een fuik aan boord lag. Toen hij ook nog eens begon te roepen dat hij deze boot uit naam der Koningin vorderde om zijn eigen boot op te halen was ook voor mij de maat vol. En juist toen hij even ging staan, niet gewend aan wankele bootjes zoals wij, kieperde ik hem voor de tweede keer over boord. Korte tijd erna vroeg hij overplaatsing aan. Met dit soort gajes kon hij echt niet uit de voeten!
Dit verhaal is eerder verschenen in de serie Stoere verhalen bij het keetvuur (website Stichting Archief*Kring Hank)
Hebt u ook nog zo'n verhaal? Laat het Archief*Kring Hank weten!
