's-Hertogenbosch was rond 1800 veruit de grootste stad van wat nu de provincie Noord-Brabant is. De stad lag al eeuwenlang op een punt waar land- en waterwegen op elkaar aansloten.
's-Hertogenbosch in 1795
Den Bosch was de verbindingsschakel tussen de grote havensteden van Holland en een deel van het West-Europese achterland. Goederen die per schip uit Holland arriveerden, werden hier overgeladen op karren en paarden om verder naar het zuiden vervoerd te worden.
Brede Haven
Als handelsstad stond ‘s-Hertogenbosch in belangrijkheid direct achter Amsterdam en Rotterdam. Niet voor niets liep de enige verharde, doorgaande weg van Nederland in deze tijd van Den Bosch, dwars door de Meierij, naar Luik. Alle overslagactiviteiten gebeurden in de Bossche havens: de Brede en de Smalle Haven. In moderne tijden is daar nog de Industriehaven bijgekomen.
De Gruyter
De Brede Haven
De haven is al in de Middeleeuwen ontstaan uit de Vughterstroom. In 1448 is vanaf de Visstraat een kade aangelegd en ontwikkelde zich dit gedeelte tot de Binnenhaven. Langs de linkeroever van de Binnendieze werden kademuren aangelegd, waardoor de Brede Haven ontstond.
De Smalle Haven
Toen er ruimtegebrek ontstond vanwege het drukke bezoek aan de haven, werden er aanvankelijk twee panden gesloopt om ruimte te maken voor hooischepen. In 1634 werden alle huizen aan de rechterzijde van de Binnenhaven opgekocht en werden er kademuren opgetrokken. Zo ontstond de Smalle Haven.
Spoorhaven
Diezehavens en Zuid-Willemsvaart
In de twintigste eeuw stond aan de Smalle Haven de fabriek van De Gruyter, waarvoor veel grondstoffen per schip werden aangevoerd. Maar in diezelfde twintigste eeuw zijn de havenactiviteiten grotendeels verplaatst naar de Dieze buiten de stad op het bedrijventerrein De Rietvelden. Daar werden insteekhavens en langshavens aangelegd aan de Dieze en later de Ertveldplas.
Dat proces was overigens al begonnen in 1866 met de aanleg van een spoorhaven. Later kwam daar een tweede bij, aan de andere zijde van het rangeerterrein. De spoorhavens zijn in 1949 gedempt. Ten zuiden van de stad kwam een aantal langshavens langs de Zuid-Willemsvaart.
Industrie- of Vikinghaven
Industriehaven
Midden jaren 1920 is een industriegebied ontwikkeld waar onder meer de Brabanthallen, de De Gruyterfabriek en de fabriek van Michelin gebouwd werden. Centraal tussen deze complexen ligt de Industriehaven. Hier werden van meet af aan veevoeders, bouwmaterialen, landbouwproducten en voedingsproducten overgeslagen.
Eén hoekje van de haven werd in 1932 gereserveerd voor de zeilboten van de Bossche watersportvereniging De Viking. Vandaar dat de Industriehaven ook wel Vikinghaven werd genoemd. In september 1952 verhuisde De Viking naar een nieuwe jachthaven aan de Ertveldplas.'s-Hertogenbosch was rond 1800 veruit de grootste stad van het toenmalige Staats-Brabant. De stad lag al eeuwenlang op een punt waar land- en waterwegen op elkaar aansloten.
Het complex van Heineken uit de lucht
Begin jaren vijftig werd het industrieterrein verder naar het noordwesten uitgebreid. Hier, aan de Rietvelden, begon men in 1955 aan de bouw van de Heinekenbrouwerij, die aan een nieuwe insteekhaven, de Rietveldenhaven, kwam te liggen.
Heineken maakt veel gebruik van de haven en heeft het initiatief genomen tot de ontwikkeling van een containerterminal. Hieruit is de BCT (Bossche Container Terminal) ontstaan. Inmiddels is deze terminal de belangrijkste van de Nederlandse binnenhavens, met meer dan 120.000 TEU (containereenheden) per jaar. Enkele cijfers:
* TEU (twenty-feet equivalent unit) is de standaardmaat voor zeecontainers. 1 TEU is een container van 20 feet (=6,1 m) lang, 8 feet (=2,44 m) breed en 8 feet 6 inch (=2,59 m) hoog.
