skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hualp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Ans Holman
Ans Holman RA Tilburg
Menu
sluit
Hualp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Ans Holman
Ans Holman RA Tilburg

De waterhoogten van hedenmorgen

Rien Biemans
vertelde op 2 november 2010
bijgewerkt op 21 februari 2014
Tot circa 1985 werden de “waterhoogten van hedenmorgen” dagelijks via de radio omgeroepen. Om 9.10 uur werd na de beginaankondiging een reeks van plaatsnamen genoemd, beginnend met ”Konstanz” en eindigend met ”Grave beneden de sluis”.

De plaatsnaam werd gevolgd door de waterstand van die morgen om 8 uur, plus of min de centimeters die de waterstand ter plaatse de afgelopen 24 uur was gestegen of gedaald. Hieruit kon men afleiden of de rivier ter plaatse wassend of vallend was.

Midden jaren tachtig verzochten steeds meer vaarweggebruikers om de waterstand van ‘Lith beneden’ op te nemen in deze dagelijkse waterberichtgeving via de radio. Op die manier zou de vaarweggebruiker goed geïnformeerd zijn over de mogelijk diepgang door sluis Lith en kon hij de belading van zijn schip hierop aanpassen.

De hoofdsluismeester van Lith schreef hierover een rapport en verzocht zijn werkgever om de waterstand van ‘Lith beneden’ op te nemen in de dagelijkse berichtgeving. Rijkswaterstaat antwoordde dat dit niet mogelijk was, omdat de zendtijd gebonden was aan een maximale tijdsduur die niet uitgebreid mocht en kon worden. In een vervolgrapport stelde de hoofdsluismeester dan maar voor om ‘Grave beneden de sluis’ te laten vervallen en daarvoor in de plaats ‘Lith beneden de sluis’ te noemen.

Het noemen van Grave beneden de sluis had na de stuwbouw bij Lith namelijk toch geen functie meer, omdat de maximale diepgang van de schepen bepaald werd door het stuwpeil van Lith. Het vallen of wassen van de rivier kon net zo goed afgeleid worden aan de benedenstand van Lith als aan die van Grave.

Toen het bestuur van de gemeente Grave hier lucht van kreeg, werd er hevig geprotesteerd. Het stadje Grave ontleende zijn bekendheid immers mede aan het dagelijks noemen van Grave op de radio en dat mocht niet veranderen, zo stelde men.

De hoofdsluismeester van Lith stelde toen voor om ‘Grave beneden de sluis’ te vervangen door ‘Grave’ en ‘Lith beneden’ toe te voegen. Op die manier kon de uitzendtijd gelijk blijven en Grave werd nog steeds genoemd. In Grave vond men dit niet leuk, maar ze konden niet voorkomen dat de dagelijkse berichtgeving aangepast werd op de manier zoals voorgesteld.

Zo kon het gebeuren dat ergens op het einde van de jaren tachtig van de vorige eeuw de dagelijkse vermelding van de waterstanden uitgebreid werd met Lith, dat op die manier net als Grave iedere dag genoemd werd op de radio. Maar de vooruitgang maakte hier een einde aan.

De komst van Teletekst (pagina 720) in het begin van de jaren negentig maakte de radio-uitzendingen met de waterstanden uiteindelijk overbodig. Zo verloren zowel Grave als Lith, én al die andere plaatsen, hun dagelijkse radiovermelding.

In de huidige berichtgeving over de waterstanden, zoals op Teletekst en via internet, is ‘Lith beneden’ vervangen door ‘Lith-dorp’ en ‘Grave’ door ‘Grave beneden’.

Reacties (21)

Buiteman J.H. zei op 25 maart 2012 om 12:14
Kunt u mij vertellen wanneer er begonnen werd met het uitzenden via de radio van de waterhoogtes.
Bij gemalen stonden vroeger meetpalen die de stijging van het rivierpeil aangaven
zie www.de-tuut.nl
Henk Buijks, namens BHIC bhic zei op 26 maart 2012 om 08:40
@J.H. Buiteman, wij weten dat ook niet exact, maar elders in ons forum (http://www.brabantsewaterkaart.nl/index.php?id=11651) is er wel informatie over te vinden. Kijk daar vooral naar de reacties! Zeker is dat in de jaren 1950 (en misschien al eerder) de waterstanden een vast plekje hadden in de programmering van de radio.
Daniel zei op 16 december 2017 om 20:01
Ik weet dat mijn opa, schipper van beroep, tijdens de oorlog de batterijen op de kachel zette, zodat ze nog net genoeg stroom afgaven, zodat hij naar de waterberichten kon luisteren.
Lisette Kuijper
Lisette Kuijper bhic zei op 18 december 2017 om 11:15
Bedankt voor deze aanvullende informatie, Daniel! Ik kan me voorstellen dat het voor jouw opa als schipper erg belangrijk was de waterstanden te horen. Kon hij gedurende de hele oorlog zijn beroep blijven uitoefenen?
Daniel zei op 28 december 2017 om 09:58
Mijn opa is gedurende de hele oorlog schipper geweest, en heeft voor zover mogelijk gevaren. Een tijdje is het schip gevorderd geweest door de Duitsers, en is het rode kruisschip geweest. Daarvoor zijn er gaten in gemaakt voor extra toiletten. Het is echter nooit als hospitaalschip gebruikt, ze hebben alleen een reis met bedden gemaakt. Het scheepvaartverkeer ging gewoon door, want juist in een oorlog is er behoefte aan transport! Vooral kolen gingen per schip. Mijn opa heeft mij wel eens verteld dat bij Maasbracht een schip geladen met kolen door de sluisdeur is gevaren doordat de knecht 'm niet gehouden heeft. Die knecht is heel hard weggelopen, en nooit meer gezien. Het schip is in vier stukken gebroken, en het hele Julianakanaal is leeggelopen. Dus er moesten stukken van een schip met kolen uit het kanaal gehaald worden, en een stel stalen, wat in de oorlog heel schaars was, deuren vernieuwd worden. Ik kan dit verhaal niet op internet bevestigd vinden, dus wat er van waar is weet ik niet.
Lisette Kuijper
Lisette Kuijper bhic zei op 28 december 2017 om 12:53
Wat fijn dat je ons zoveel kunt vertellen van de verhalen van je opa, Daniel! Daar zijn we heel blij mee! Het is inderdaad logisch dat er gedurende de oorlog gewoon werd gevaren, maar het zal allemaal wel extra spannend en gevaarlijk zijn geweest. Dat kunnen we ook opmaken uit jouw verhalen, nogmaals bedankt voor het delen!
Hilda Fernhout zei op 6 februari 2021 om 12:36
Er was ooit een liedje over de waterstanden op de radio...
Een terugkerende zin was
" En dat was Grahaven en dat was Grahaven en dat was Graven beneden de Sluis"
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 6 februari 2021 om 15:52
Hoi Hilda, wat leuk, bedankt voor je berichtje! Ik vind nu alleen dit, is dat hetzelfde, denk je?
Te Grave beneden de sluis
voorbij de zware deuren
mag mij het water sleuren
en kantelen met geruis.

- Grave beneden de sluis.
‘Wij geven de waterstand.’
O God, hoe kon het gebeuren -
gesloten het venster, de deuren,
gebannen uit liefde en huis.

- Grave beneden de sluis.
‘Wij geven de waterstand.’
Grave, dat is groen land
en water, dat draagt mij thuis.

‘Grave beneden de sluis.’

Ida Gerhardt
Uit: Het levend monogram
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 6 februari 2021 om 15:52
Hoi Hilda, wat leuk, bedankt voor je berichtje! Ik vind nu alleen dit, is dat hetzelfde, denk je?
Te Grave beneden de sluis
voorbij de zware deuren
mag mij het water sleuren
en kantelen met geruis.

- Grave beneden de sluis.
‘Wij geven de waterstand.’
O God, hoe kon het gebeuren -
gesloten het venster, de deuren,
gebannen uit liefde en huis.

- Grave beneden de sluis.
‘Wij geven de waterstand.’
Grave, dat is groen land
en water, dat draagt mij thuis.

‘Grave beneden de sluis.’

Ida Gerhardt
Uit: Het levend monogram
Hilda Fernhout zei op 27 februari 2021 om 16:50
Hallo

sorry dat ik nu pas reageer...mail zat in spam
Dank voor de reaktie
Mooi gedicht van Ida Gerhardt
Alleen ik ben op zoek naar een gezongen lied en dat is dit niet
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 28 februari 2021 om 17:58
Ah jammer Hilda, wie weet, kan iemand anders die dit leest je verder helpen? We wachten af!
Marian Schippers zei op 12 maart 2022 om 14:03
Tot 6:55 uur was de zender Hilversum 3 uit de lucht behalve om 6:30 uur wanneer de waterstanden werden voorgelezen. Dat luisterde ik met mijn moeder. Ik weet het nog heel goed, want in 1966 lag ik om 7 uur al in het water bij zwembad Kleef aan de Kleverlaan in Haarlem.
Daniel zei op 13 maart 2022 om 21:32
Het gevaar voor schepen in de oorlog was vooral als ze aangemeert lagen bij een doelwit van een bombardement. Zo is het schip in Schiedam gebombardeerd, naast een elektriciteitscentrale. Ook in Enkhuizen waren mijn opa en oma en mijn moeder tijdens het bombardement aldaar.
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 14 maart 2022 om 07:53
Bedankt voor je berichtje, Marian. Dan heb je de waterstanden vast veel en vaak gehoord! (en was er een specifieke reden dat je al zo vroeg in het water lag?)

Dag Daniel, ook dank voor je reactie. Hopelijk zijn je opa en oma en je moeder bij het bombardement niet gewond geraakt?
Simone P H zei op 25 september 2022 om 09:34
De man die de waterstanden voorlas, was Frits van Turenhout. Een hele markante stem. Hoewel mijn opa van origine binnenschipper was, hadden we verder niets met de waterstanden. Toch stond het altijd aan. Ook Kleutertje Luister, en de Arbeidsvitaminen.
Simone P H zei op 25 september 2022 om 09:44
Helaas, ik had me vergist, kan het helaas niet aanpassen. Frits van Turenhout was van de toto, werd wel mijnheer null null genoemd.
Gelukkig waren voor sommige standen vaste momenten. Dat begon al op de radio in de jaren vijftig met het noemen van de waterstanden. Elke dag om tien minuten over negen vlogen buitenlandse plaatsnamen met onbegrijpelijke min- of plusgetallen de ether in. Arend Langenberg en zijn stem gaven die waterstanden een soort mysterieuze boodschap mee. Op 1 september 1996 kwam aan die bijzondere poëzie een einde.
Bron: https://maxmagazine.nl/2022/02/kampioen-standenlezen/
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 26 september 2022 om 13:15
Hoi Simone, bedankt voor je berichtjes en eerlijk gezegd: de verwarring met Frits van Turenhout kan ik me overigens goed voorstellen.

Leuk dat je ook andere radioprogramma's onder de aandacht brengt. De waterstanden doen me zelf denken aan de zondagochtend,\; nog liggend in bed en wachtend tot Ko de Boswachtershow ("Beesten in het nieuws') zou beginnen. Met precies wat je zegt: een rij van onbegrijpelijke getallen over waterstanden...
Gerward Bosman zei op 24 augustus 2023 om 16:54
Ik was als kind altijd boos op 'de Rijkswaterstaat' want in mijn optiek dachten ze dat wij in de binnenvaart achterlijk waren en niet boven de duizend konden tellen. Op de Maas bij de meetpunten Ampsin-Neuville, Monsin en Borgharen 'spelden' ze de getallen altijd consequent uit nadat zij ze eerst geheel hadden genoemd: vijfduizendvierhonderdnegenenveertig... vijf...vier...vier...negen....+15
Norah zei op 24 augustus 2023 om 19:46
Aha, de Maas.
Je verwacht dan dat bij die twee Waalse plaatsen de getallen in het Frans gespeld werden...:)

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.

Lees ook deze verhalen