Grote projecten kosten geld. Zo ook het normaliseren van het riviertje de Aa in de crisisjaren ’30. Weegt handwerk op tegen inzet van machines?
Natte voeten, daar hebben ze in 1929 bij Helmond toch echt genoeg van. “De rivier de Aa met haar buitengewoon grilligen stroom en hare ontelbare kronkelingen, treedt elk jaar buiten haar oevers om de gansche streek ten noorden van Helmond onder water te zetten”.
Op de rem
Er moet iets gebeuren met die Aa. De kronkels moeten eruit en de bedding dieper. Onder aanvoering van de N.V. Grontmij gaan ruim duizend werklozen aan de slag. In 1932 gaat de spade tussen Den Bosch en Heeswijk de grond in. Ondanks het voorspoedige verloop trapt Gedeputeerde Staten op de rem. Zij vinden de normalisering te radicaal. Het beekdal wordt zo rigoureus vergraven, dat het landschapsschoon in het geding is. Dat moet anders.
De burgemeesters van de gemeenten uit het Waterschap Stroomgebied van de Aa hebben het er maar druk mee. Al die visies, invloeden en betrokken partijen maken van de normalisering een gigantische klus. De kosten nog niet eens meegerekend. Beek en Donk en Aarle-Rixtel maken zich zorgen over de afvoer van de watercapaciteit. Veghel en Gemert hameren op het binnen harken van subsidie.
Voor het tracé tussen Heeswijk en Keldonk is immers een slordige 530.000,- gulden overheidssubsidie toegekend. Daarmee wordt ook een nieuwe dieselmotor betaald voor de baggermolen die in 1933 is aangeschaft. De baggermolen diept de bodem van de rivier uit op plekken waar arbeiders niet kunnen komen. En hoewel het ding rond Heeswijk haar nut heeft bewezen, had de oude motor moeite met het loswoelen van de harde rivierbodem. Al twee motoren legden het loodje. Een nieuwe motor kost 2.200,- gulden. Dat is nogal wat.
“Let op de centjes!”
Beek en Donk waarschuwt: “Let op de centjes!”, want wie wil haar inwoners in deze crisistijden zwaarder belasten? De Veghelse burgemeester pleit voor meer handwerk. Dat wordt afgewezen, aangezien de baggermolen een rendement oplevert van 13 cent per M3. Hoe dan ook, de aanschaf- en onderhoudskosten moeten opwegen tegen de resultaten. Een onderbouwend rapport is op 28 januari 1937 gereed. Het werk kan door! Vanaf april zal het landschap tussen Heeswijk en Keldonk voorgoed veranderen. En niet alleen dankzij de baggermolen, maar wegens een buitengewone arbeidsprestatie van de tewerkgestelden. De directeur van de Grontmij kent geen enkele werkverschaffing “waar de menschen zich met zooveel animo en moed op het werk werpen”. Maar hun verdiensten liggen dan ook 4 cent boven het basisloon. Let op de centjes?
Natte voeten, daar hebben ze in 1929 bij Helmond toch echt genoeg van. “De rivier de Aa met haar buitengewoon grilligen stroom en hare ontelbare kronkelingen, treedt elk jaar buiten haar oevers om de gansche streek ten noorden van Helmond onder water te zetten”.
