Het is maart 2023. Mijn echtgenote is de zolder aan het opruimen en komt naar beneden met een gedateerd maar goed bewaard boek met de naam “Van week tot week in eigen tuin”. Het is de 11e druk dus de schrijver G. Kromdijk heeft destijds een bestseller geschreven.
G. Kromdijk, Van week tot week in eigen tuin
Een stickertje van Kniphorst’s Boekhandel Wageningen verraad mij dat mijn Ome Henk en tante Cis dit boek aan mijn vader hebben geschonken. Dat zal rond zijn verjaardag (8 mei 1964) zijn geweest. Niks bijzonders tot ik al bladerend door het boek (tuinieren is mijn hobby!) een aantal geschreven velletjes papier aantref. Een bijzondere vondst, want het beschrijft het tuinplan van mijn vaders volkstuin in 1964 en 1965. Voor ik er erg in heb dwalen mijn gedachten terug naar de beginjaren van de Amateur Tuinders Vereniging “De Oosterplas” te ‘s-Hertogenbosch.
Ik zie hem nu nog, ietwat krom zittend, genieten van een sigaartje. Even uitrusten na de inspanning van het spitten in de vochtige kleiige grond. Hij draagt gele klompen, een jas en een oude broek. De voor is alweer gevuld met overjarige koemest. Het nieuwe teeltseizoen is gestart.
Mijn vaders tuin ligt links van de ingang (ongeveer in het midden van het complex). Wij rijden altijd met de fiets vanaf huis naar het complex. Op het terrein is de weg verhard met zwarte afgeronde kinderkoppen. In die jaren nog geen met plastic afgedekte teelt bogen en tuinhuisjes. Hooguit een bak van betonnen schuttingdelen met een raam van enkel glas erop gemonteerd. Op onze tuin staat alleen een langwerpige stevige houten kist waarin het gereedschap droog kan worden opgeborgen. Een hangslot moet diefstal tegengaan.
Bestelling van zaai- en pootgoed, 1965. Klik voor een vergroting
Via het Algemeen Verbond van Volkstuinders in Nederland bestellen de leden van de tuingroep “De Oosterplas” hun zaai - en pootgoed. Mijn vader bestelt in 1965 voor Hfl 22.95 bij de NV Zaadteelt en Zaadhandel v.h. Fa. A. Zwaan Jr, Enkhuizen en krijgt Hfl 4.95 korting. Te betalen: Hfl 18,-- + een gratis zakje bloemzaad. De bestelde goederen zijn met een nummer uit de prijscourant gecodeerd. Grammen, kilo’s of aantallen pakjes noteren, de prijs noteren en het totaal bedrag invullen. De bestelling inleveren op de tuin. Op 29.2.1964 is de bestelling opgemaakt. Op 26.2.1965 noteert mijn vader nog een PS onderaan de bestelling: “Indien mogelijk gaarne Zwaan-speldje”. Dit herinnert mij eraan dat ik destijds een speldjes verzamelaar was. Een rage voor de jeugd midden jaren zestig!
Als ik de geschiedenis van de tuinvereniging “De Oosterplas” naga ontdek ik dat mijn vader destijds (als 1 van de 60 leden) bij de oprichtingsvergadering d.d. 7.2.1964 aanwezig geweest moet zijn. Het terrein is gesitueerd nabij de Oosterplas (oostelijk van de Aawijk). De gemeente ‘s-Hertogenbosch heeft in 1962 de Nederlandse Heidemaatschappij opdracht gegeven een volkstuinencomplex aan te leggen. In 1963 is het complex gereed. In 1964 start mijn vader er zijn tuindersactiviteiten.
Tuinplan 1964. Klik voor een vergroting
In die tijd (waarschijnlijk ook nu nog) was het een goede gewoonte om voorafgaande aan het teeltseizoen een tuinplan te maken. Dankzij dit tuinplan kan ik nu terugkijken wat er zoal werd geteeld. De eerste teelt in het linker deel van de tuin leverde Eerstelingen (vroege aardappels), snijbonen, sperziebonen en stoksla op. In het rechterdeel van de tuin groeiden tuinbonen, sjalotten, radijs (later snijbiet staat er genoteerd), kelen (raapstelen) en kroten (rode bietjes), sla, selderie en rammenas. in de zijlijn schrijft mijn vader: Links: “2e teelt boerenkool en prei. Rode kool mislukt!” Rechts: “2e teelt witte kool en boerenkool”.
Het tuinplan 1965 bevestigt mij dat mijn vader er niet alleen plezier in had maar ook diverser wilde telen dan het voorgaande jaar. Nu worden er tomaten, aardbeien (in 1965 is daar de grond zwaar bemest!), uien, sjalotten en bloemen geteeld. Selderie, peterselie en kervel staan in het kruidenvak. Snijbonen worden in 1965 niet geteeld (was het een natte zomer in 1964?). Vroege aardappelen beslaan nu 25% van het totale teeltoppervlak. Ik herken ook dit beeld van vroeger: wij waren als gezin grote aardappeleters.
Tuinplan 1965. Klik voor een vergroting
Onze voorkeur voor verse groenten en eetgewoonten van destijds komen door dit teeltplan ook weer tot leven. Groentensoep, kervelsoep, stamppotten in de winter, alle bonensoorten in de zomer en herfst. En veel sla. Want als die eenmaal groeien zijn ze allemaal tegelijk snijklaar.
Ik denk met plezier terug aan het tuinieren in deze volkstuin. In de jaren negentig heb ik er namelijk zelf ook een in Roosendaal. In hetzelfde ritme van de seizoenen ben ik dan mest aan het spreiden, spitten, schoffelen, wieden en oogsten. Ook ik vulde een bestelformulier in en maakte een tuinplan. Maar die zijn niet bewaard gebleven.
Marilou Nillesen
bhiczei op 20 maart 2023 om 21:50
Dag Aart, ik heb erg genoten van je bijdrage. Hoe een boek uit de jaren zestig een sleutel blijkt te zijn tot al deze levendige herinneringen; prachtig!
