We ware mar mi zu’n tweeë, onze vadder en ikke. Vurzichtig stootte onze vadder 't staldurke wa ope en daor laag in unnen hoek tussen ’t stroi unnen aawe onverzurgde mens, hallef in d’n donkere, mi kortsoge nao ons te kijke en wellie nao hum. Z'n stoppelgezicht waar ingevallen en zaag rood. Op z'n lippe reufkes[2]. Ondanks z'n ellende vertrokke die lippe toch nog tot un klèèn laachske. Un blij zijn, dètter iemes kwam kijke.
“Toon, ge bent ziek, hè’k geheurd”, zin onze vadder. “Flink, verkawd, meer nie. Mi un fleske spiritus ist zo wir vurbij[3]” reageerde Toon. Da han we nie bè ons. Wel eetgereij en un deke. “Hedde ok iejt te roke”, vroeg Toontje nog. “Verdorie, vergete”, zin onze vadder. Maar ik ha gezien dattie ’t pekske Cross vlug in zunne zak teruggestoke ha toen ie al da stroi en hoi ha gezien. We gonge op unne gatbol[iii] zitte en keke ’s rond. In de stal stond de handkaar mi gereedschap en unnen jutezak mi wa klerozzie, un emaille pènneke en drinkeskruikske. Weier nie veul soeps.
We waren op ziekebezoek bij Toontje de Stoelematter, unne zwerver die minstes ieder jaor langskwam um stuujl te matte en messe en schirre te slijpe. Hij kwamp aalt zo rond etestijd en kreeg van ons opoe dan un burd soep en petazzie. As klèèn menneke zaat ik dan ’t liefst neffen 'm, böwte op de kreuge, mee soep te ete; dè moch, es ik mar nie tegen ‘m an gong zitte. As ie zun skoewn öwttrekt wandele ze vaneiges weg, zin ons moeder. Wa ze dor mi bedoelde, begreep ik toen nie.
‘t Waar unne wonderlijke mens. Un grote pet op en verslete kleer an z’n lijf, an beij z'n mondhoeke un bruin striepke van de pruimtebak. Mi un döwkaar gong ie rond en scharrelde zo zunne kost én z'n drinke bè mekaar.
Vur mèn kos ie tovere! Hij hiel un scheer tege unne steen en d’r kwame sterrekes öwt! Onzen opa zun kniejp sleep ie aalt vur niks. Hij kos vertelle over platse wor ik nog noit geweest waar, hij ha schepe zien vare over un groot watter en noa wa slokke öwt zun blaauw drinkeskenneke begos ie te zinge over zeerovers en weet ik nog wa. In de klèn wirreld waorin we leefde, braacht Toontje de Stoelematter avventuur mee dè ik net zo opdronk as hij zunne spiritus.
Bekwaam vlocht ie de bieze in ’t bekende petroon, zu dè de zittingen van de stuujl wir as nèjt ware. “Nie öwt laote dröge, Mieke, mar dè witte wel“, zin ie tege ons opoe. Ons, keinder, keek ie streng an en hij zin dè we de bieze nie los mochte plöwze.
Zo trok ie over Gods wege, zonder thöws of ’t moes in de wijnter ’t Labre-huis[4] zijn. Hij schuilde en sliep waor ’t öwtkwam. Dizze keer lag ie ziek in un stèlleke aachteraf in de hei. We zijn nog un par kirre nao ‘m toe geweest. Hij knapte wir op en trok weg um te zien of er aachter de volgende bocht van de weg nog iejt te verdiene viel.
Hij is daornao noit mir terug geweest. Daormi verdween wir ‘n stukske aawen tijd aachter de horizon.
Noten
[1] Het veestalletje van de familie Swinkels bevond zich aan de straat die nu Bremhorst (Sint-Oedenrode) heet.
[2] In dit verband: koortslippen (wondkorstjes).
[3] In alcoholische dranken zit ethylalcohol (ethanol). Spiritus bevat eveneens 85-95% ethylalcohol. Maar er is het giftige, ondrinkbare methyl alcohol (methanol) aan toegevoegd. Methylalcohol en haar metabolieten (stoffen die ontstaan tijdens de stofwisseling) zijn sterk giftig. Methanol leidt tot beschadiging van de oogzenuw en kan blindheid veroorzaken. Ondanks de gevaren die er aan het drinken van spiritus kleven, werd het als goedkoop alternatief voor alcoholische dranken gebruikt. Thans komt drinken van spiritus in voormalige Oostbloklanden ook nog voor.
[4] Onderste deel van een gerooide boomstam.
[5] In het najaar van 1945 neemt pater Augustijn Marcellus Francissen het initiatief om in Eindhoven een opvanghuis voor dak- en thuislozen te stichten. Dit tehuis ging het Labrehuis heten, genoemd naar Benedictus Joseph Labre. Labre leefde in de 18e eeuw en wilde intreden in een klooster wat hem geweigerd werd vanwege zijn zwakke gezondheid. Sindsdien leidde hij een zwervend bestaan dat in het teken stond van boetedoening. (Bron: Regionaal Historisch Centrum Eindhoven.)
