De ‘Dommelhoeve’ werd verpacht en bewoond door het uit Yerseke komende gezin Marinus van der Welle en Leuntje Nijssen met hun twee zonen Jacob en Leendert. De "Maatschappij" bezocht om de zoveel jaren de pachters en deed daar verslag van. Deze inspectierapporten leveren vaak een mooie inkijk op in het leven van de pachters, zoöok van de familie Van der Welle.
In een van de verslagen lezen we dat Marinus zich goed weet aan te passen aan de nieuwe omgeving en de werkwijze van een zandboerderij. Met zijn vrouw en zonen oefent hij het bedrijf uit en houdt behalve veel kippen ook vee: twee varkens en een paard. Er waren enkele cavaleristen ingekwartierd. De nieuwe boerderij scheen goed te voldoen, ofschoon het woonhuis iets ruimer had gekund en het dak iets zwaarder gebouwd had moeten worden. Ook zouden er in het komende seizoen rondom het huis enige bomen geplant kunnen worden. De inrichting van de groepsstal mestbewaring enz. voldoet geheel aan de behoefte.
Bij een volgend bezoek lezen we dat de familie bestaat uit aardige mensen. Het zag er overal keurig uit. De frisse groepsstal was bevolkt met zeven koeien en zeven pinken, terwijl er verder twee flinke paarden en elf welgedane varkens waren. Bovendien zorgden zo'n 110 kippen voor verdere levendigheid. Kunstmest wordt hier in grote hoeveelheden gebruikt. en de melk gaat naar de fabriek. Het landbouwblad ‘De Veldbode’, wordt met genoegen ontvangen en gelezen.
In 1928 volgde weer eens een inspectie en de welstand blonk de inspecteurs letterlijk tegemoet. Alles was mooi en goed onderhouden. Zoon Leendert ging trouwen en vader en moeder blijven bij het jonge paar inwonen omdat zij nog niet oud genoeg zijn om te gaan rentenieren.
Wel verliest de boerderij geregeld land aan de Dommel. Het is hard nodig dat er kribben worden gezet en een schoeiing gemaakt om het afkalven aan de oever te voorkomen. Het drinkwater is goed en melk wordt in het dorp uitgevent en de rest gaat naar Nutricia.
Uit het rapport van 1936 blijkt dat de ouders naar het dorp zijn verhuisd. De hoeve wordt dan bewoond door zoon Leendert en zijn vrouw Elisabeth van Wijk, helaas een kinderloos echtpaar.
Maar het zijn flinke degelijke mensen en de man is een goede boer. Het land en de gewassen zien er prachtig uit, een sieraad voor Welstand.
Zoon Jacob is in 1924 getrouwd met Aafje Hart en woont in de buurt. Hij was verzetsman in de Tweede Wereldoorlog en wordt op het einde van de oorlog door de Duitsers doodgeschoten. Zijn vrouw heeft in een brief aan haar zoon een indrukwekkend verslag gedaan over de laatste dagen van de oorlog waarbij haar man om het leven kwam. Gepubliceerd op 10 mei 2017 in de MooiRooikrant.
Foto’s: Jo van der Kaaij
Bronnen: BHIC, Toegang 212, inventarisnr. 162 Maatschappij van Welstand in Breda en Eindhoven, 1822-1990.
BHIC, toegang 7634, Inventarisnr. 1979/126 Bouwvergunningen.
W. de Vries, 150 jaar Welstand (Tilburg, 1972).
