Seizoenswerk en vakantiebaantjes zijn geen vreemd verschijnsel gedurende de vakantiemaanden. Vooral voor jongeren goed om een centje bij te verdienen. Meestal vind je zo’n baan dicht bij huis. Maar honderd jaar geleden zag dat er heel anders uit. Seizoensarbeid als bittere noodzaak. En dan niet eens dicht bij huis. Het levert een bijzonder verschijnsel op.
In de dorpen rond de Maashorst, maar vooral in Uden worden in de geboorteregisters van rond de eeuwwisseling een groot aantal in Duitsland geboren inwoners gevonden. In Duisburg, Essen, Düsseldorf, maar vooral Sterkrade bij Oberhausen zagen tientallen Udenaren het levenslicht. Hun voornamen klinken soms opvallend Duits, maar hun achternamen zijn dat zeer zeker niet. Hun ouders komen namelijk stuk voor stuk uit het gebied rond de Maashorst. Ze vestigden zich “door den nood gedrongen” voor korte of langere periode als arbeidsmigrant in het Duitse Ruhrgebied. Dit industrieagglomeraat ligt gunstig voor tienduizenden arbeidsmigranten uit Nederland. Tal van industriële ondernemingen, waaronder de staalfabrieken van Krupp, Mannesmann en Thyssen, bieden er kans op werk.
Er wordt in 1906 zelfs gesproken over ‘kolonisatie’ door Nederlanders. Nederlandse geestelijken ondersteunen met een Sint-Josephcomité de landgenoten met “godsdienstige en zedelijke bescherming”. Want het zijn juist deze zaken die bij “onze in Duitschland werkende arbeiders het grootste gevaar lijden”. In sommige plaatsen gaat nog niet het tiende deel van der Nederlanders op zondag naar de kerk! Voor veel Udenaren is het verblijf in Duitsland tijdelijk. De Eerste Wereldoorlog maakt tenslotte sowieso een einde aan de arbeidsmigratie.
De Duitse economie zak als een kaartenhuis ineen en meer dan de helft van de arbeidsmigranten is noodlijdend. De meesten keren terug naar het vaderland waar een deel van hen met gemeentesteun wordt opgevangen. Een deel van de Nederlanders zal niet meer terugkeren naar hun geboortegrond. De Staatsmijnen in Zuid-Limburg trekken flink wat Nederlanders uit het Ruhrgebied aan. Veel Udenaren keren juist wel terug. Hun in Duitsland geboren kinderen zijn een herinnering aan het bijzondere verleden van de arbeidsmigratie.
De foto boven komt uit het Uden-archief van Bressers. Udenaren aan het werk in het Ruhrgebied.
Dit verhaal verscheen eerder in Brabants Dagblad
