In de brand uit de brand? Deze woorden hebben in het Uden van de jaren ’30 een wrange bijsmaak. Op 4 november 1935 is het dorp in de ban van de verwikkelingen rond een oud-Udenaar: Theodoor Koolen. Hij start zijn Udense carrière als stationschef. Aangezien zijn kas nooit klopt, wordt hij door Staatsspoorwegen ontslagen. Koolen maakt een carrièremove en vestigt zich als ‘verzekeringsagent’. Specialiteit? Brandverzekeringen. Hij komt als geroepen. In een snel tempo volgt een groot aantal branden in Uden elkaar op. Vijf stuks in 1933!
Paniek!
De strohulzenfabriek, maar ook Café De Gouden Leeuw gaan in rook op. Paniek alom. Het is even rustig, maar in 1934 is het weer raak op de Hoeven. Toeval of is er meer aan de hand? De politie zoekt en vraagt door. De Udense grond wordt Koolen iets te heet onder zijn voeten. Hij verhuist naar Tilburg, raakt aan lagerwal en lijkt uit beeld te verdwijnen. Maar Koolen zal niet in vergetelheid raken. Onverwachts duikt zijn naam op tijdens een onderzoek van de Udense marechaussee. In dat jaar wordt de Osse Bende opgerold. Een lid van de Osse bende -‘De Ceel’- klapt uit de school. Hij vertelt de marechaussee hoe verzekeringsagent Koolen de bendeleden aanwees waar “goeie kraken” te maken waren. Koolen had zo zes á zeven Udense adresjes paraat. Eentje zelfs waar 20.000,- gulden te halen was.
Onder één voorwaarde. Koolen zou 10% van de buit krijgen en de bende moest hem een dienst bewijzen door de rode haan in het Udense te laten kraaien. Hij had er dan zelf ook wat aan. Als schade-expert zou het hem werk opleveren en bovendien deed de angst om af te branden de Udenaren besluiten om brandverzekeringen op te nemen. Zo sneed het mes aan twee kanten. Nu De Ceel uit de school klapt, wordt Koolen in Tilburg van zijn bed gelicht en aan een streng verhoor onderworpen. Koolen wordt onderdeel van de grote rechtszaken tegen de Osse Bende. De Udense marechaussee doet er van alles aan om bewijs te verzamelen.
Cynisch brutaal gezicht
De officier van justitie eist 8 jaar cel. Het laat Koolen koud. Hij komt met een “opvallen cynisch brutaal gezicht” de rechtszaal binnen “en lacht als of ’t zoo mooi is wat hij hier komt doen”. Een brutaal mens heeft immers de halve wereld. Hij kijkt het verontwaardigde publiek uitdagend aan. Wie met vuur speelt, brandt zijn vingers zou je denken. Maar Koolen speelde zelf niet. Dat liet hij de Osse bendeleden doen. Te weinig bewijs dus. De Osse Bende verdwijnt achter slot en grendel. Koolen wandelt als vrij man de rechtbank uit.
Dit verhaal verscheen eerder in Brabants Dagblad
