De Dungense brug is een mooi voorbeeld van hoe een brug de infrastructuur van een heel dorp kan beïnvloeden.
Tijdens het graven van de Zuid-Willemsvaart tussen 1822 en 1826 lag het nog in de bedoeling een brug te leggen in de richting van Berlicum. Dungense grondeigenaren in Brand en Beusing zouden dan slechts via een grote omweg hun landerijen kunnen bereiken.
Burgemeester Gerardus Godschalk wilde voorkomen dat zijn gemeente in tweeën zou worden gedeeld. Hij moest en zou een brug krijgen, en die kwam er ook, al moest Den Dungen die zelf betalen. Sindsdien is sprake van de ‘Dungense brug’, bewaakt door een Van de Meerendonk.
Als direct gevolg werd de provinciale weg in 1869 verlegd naar Den Dungen. De Beusingsedijk werd vervolgens in 1871 aangelegd als onderdeel van de route Sint-Michielsgestel-Berlicum. Dat trok bijna dertig jaar later ook het openbaar vervoer aan. Op 26 juni 1899 werd de tramlijn Den Bosch-Sint-Oedenrode (Eindhoven) officieel geopend, met café De Dungensche Brug als tramstation.
Opening van de trambrug, 1933
Vanaf rond 1900 ontstond bij de ophaalbrug de wijk Poeldijk, met café’s en winkels. Bekend zijn horecagelegenheden als De Dungense Brug, de Anjabar (afgebroken), de Majorcabar en herberg De Poeling. Het gemeentebestuur kreeg in 1900 van de provincie toestemming om bij de Dungense brug een laad- en losplaats voor schepen aan te leggen. De 40 meter lange kade kwam op de rechterdijkglooiing (tegenover café De Dungense Brug).
In 1932/1933 kwam er een tramaansluiting op de lijn Den Bosch-Helmond-Veghel-Oss (maatschappij HHVO). De tramrails liepen over de Beusingsedijk naar de Zuid-Willemsvaart. Voor de oversteek werd een beweegbare trambrug gelegd van staalconstructiewerk met betonnen landhoofden. De trambrug werd op 15 mei 1933 geopend onder de naam Burgemeester F. van Lanschotbrug (naar de toenmalige Bossche burgemeester én tramcommissaris).
Op marktdagen werden extra tramdiensten ingezet. Ook het goederenvervoer per stoomtram liep goed. Maar de concurrentie met de autobus was keihard. Al op 22 mei 1934, dus net een jaar na de opening van de trambrug, staakte de HHVO met het personenvervoer. In januari 1937 hield dit traject helemaal op te bestaan en veranderde in een fietspad. Een jaar later, in 1938, werd ook de laad- en losplaats voor schepen opgeheven en opgeruimd.
De oude brug is in mei 1940 en opnieuw in oktober 1944 vernield. De huidige brug is gebouwd in 1951 van staal en beton. De brug heeft een afgeschoorde hameipoort, betonnen aanbruggen en is voorzien van eenzijdige brugaandrijving. Het bedieningshuisje staat aan de andere zijde van de hameipoort, maar inmiddels wordt de brug centraal bediend vanuit Schijndel.
Vraagje: De trambrug kwam er volgens dit artikel pas in 1932/33, maar de tram liep al door Den Dungen in 1899. Werd die lijn pas in de dertiger jaren het kanaal over geleid? Was Den Dungen tot die tijd een eindstation voor de lijn die uit Sint-Michielsgestel kwam?
Marilou Nillesen
bhiczei op 3 februari 2020 om 10:16
Dank voor je berichtjes, Mark, en je suggestie. Maar één van de verhaaltjes is een artikel uit Brabants Dagblad - met alle rechten die daarbij komen kijken. Ik ga wel kijken of ik beter kan verwijzen.
En dan ga ik nu kijken of ik meer kan vinden over de tram... Wordt vervolgd.
Mark Goossens
zei op 4 februari 2020 om 16:21
Nog eens gelezen en zoals ik het nu begrijp liep er een tramlijn aan beide kanten van het kanaal. Aan de Dungense kant de lijn Den Bosch - Eindhoven (via Den Dungen, SMG en St. Oedenrode denk ik), en aan de Berlicumse kant de lijn Den Bosch - Veghel. De tramlijn over de brug zal simpelweg die twee lijnen met elkaar hebben verbonden.
Marilou Nillesen
bhiczei op 5 februari 2020 om 10:08
Dat lijkt er inderdaad op. In onze oude kranten vind je trouwens veel berichtjes over deze tramlijn: een aantal ook van ongelukken die er gebeurden. Blader maar eens mee:
als omschrijving "Tramfusie Noord-Brabant" staat. De brug fuseerde inderdaad twee bestaande tramlijnen.
Marilou Nillesen
bhiczei op 14 februari 2020 om 21:29
Zo voor de hand liggend kan het soms dus zijn... Maar dan moet iemand je er wel even op wijzen ;) Gelukkig heb je dat gedaan, Mark, dank daarvoor.
Mark Goossens
zei op 26 februari 2020 om 19:55
In het Dungense fotoboek 'Bekijk 't Maar' uit 1982, staat op pagina 206 bij foto 560 :
"Nadat de Dungense brug opgeblazen was heeft men de niet meer in gebruik zijnde trambrug voor het verkeer geschikt gemaakt."
Uit het artikel hier blijkt ook dat de oude trambrug in eerste instantie was omgebouwd tot fietspad, en dat de huidige brug er in 1951 is gelegd, nadat de oude brug in WO2 tweemaal was vernietigd. Ik vermoed daarom dat de oude trambrug pas na de aanleg van de huidige brug in 1951 is verwijderd.
Dat is een foto uit 1949, en daarop zie je toch de restaureerde oude brug, met op rechts de restanten van de oude trambrug, die toen al deels weg was.
Marilou Nillesen
bhiczei op 27 februari 2020 om 08:45
Haha, heet zoiets niet lerend onderzoeken, Mark? Maar serieus, het is juist heel leuk (en leerzaam!) dat je ons zo meeneemt in je werkwijze. Het laat heel goed zien hoe je dit aanpakt, en dat werkt heel erg inspirerend. Dank!
Tijdens het graven van de 
In 1932/1933 kwam er een tramaansluiting op de lijn Den Bosch-Helmond-Veghel-Oss (maatschappij HHVO). De tramrails liepen over de Beusingsedijk naar de Zuid-Willemsvaart. Voor de oversteek werd een beweegbare trambrug gelegd van staalconstructiewerk met betonnen landhoofden. De trambrug werd op 15 mei 1933 geopend onder de naam Burgemeester F. van Lanschotbrug (naar de toenmalige Bossche burgemeester én tramcommissaris).
Op marktdagen werden extra tramdiensten ingezet. Ook het goederenvervoer per stoomtram liep goed. Maar de concurrentie met de autobus was keihard. Al op 22 mei 1934, dus net een jaar na de opening van de trambrug, staakte de HHVO met het personenvervoer. In januari 1937 hield dit traject helemaal op te bestaan en veranderde in een fietspad. Een jaar later, in 1938, werd ook de laad- en losplaats voor schepen opgeheven en opgeruimd.
De oude brug is in mei 1940 en opnieuw in oktober 1944 vernield. De huidige brug is gebouwd in 1951 van staal en beton. De brug heeft een afgeschoorde hameipoort, betonnen aanbruggen en is voorzien van eenzijdige brugaandrijving. Het bedieningshuisje staat aan de andere zijde van de hameipoort, maar inmiddels wordt de brug centraal bediend vanuit Schijndel.
