Jongelingen creëren wereldbekende snoepfabriek Manisan

Wat vooraf ging:

In 1886 vraagt Petrus de Klerk een vergunning aan de gemeente om een oven te mogen plaatsen voor het bakken van brood.  Adres is de Weverskat nummer 8.  Hij verhuist want in 1902 blijkt hij een winkel in chocolade en suikerwerk te hebben in de Kremerstraat nummer 7 en hij adverteert al als fabrikant.  Zijn fabriekje staat in de Boevenstraat 7 (nu Cromwielstraat)  en is opgezet sinds 1901. Het is amper 50 meter lopen van zijn winkel naar de bakkerij in de Boevenstraat.

Hij beschikt ook nog over een ruimte schuin tegenover zijn bakkerij voor opslag en dat is Boevenstraat 10.  In 1921 vraagt de firma de Klerk en Zn toestemming op nummer 10 machines met elektromotoren te mogen plaatsen voor de productie van pepermunt.  Dat wordt toegestaan.

1925

Het is tot op heden nog een raadsel hoe de heren Godschalk er achter waren gekomen dat er een fabriekje in de aanbieding was.  Zij waren nog nooit in Bergen op Zoom geweest… alhoewel vader Jozef in zijn militaire loopbaan wel regelmatig van kazerne en plaats was gewisseld.

Ook is nergens terug te vinden dat zij werkzaam waren geweest in een dergelijke fabriek.  Ook binnen de familie is er geen bekendheid mee.  Door de militaire carrière van Jozef Godschalk werd er veel verhuisd….ook naar Noord-Oost-Indië. In 1922 komt er een einde aan die militaire omzwervingen en de familie Godschalk repatrieert terug naar Nederland en gaat wonen in Heemstede.

De Bergse ontwikkeling

De overname betrof de fabriek (G 5481) in de Boevenstraat en een pakhuis op de hoek met de Klinkerstraat G 1506.  Zoon Jacob (roepnaam Joop) was dus bij de overname pas 22 jaar en net afgestudeerd aan de HBS in Heemstede. Jacob, geboren in Indonesië in Ngawi op Java, kwam in Bergen op Zoom in 1925 eerst terecht op de Van Dedemstraat 36 (inwonend bij W de Munnik) en later op de Zuivelstraat 14a .

De tijd tot aan 1929 werd door beide heren gebruikt om bekend te raken met het productieproces. Joop trouwde met Maria Heitzer uit Roermond op 4 februarie 1929.  Hij had haar leren kennen door de militaire omzwervingen van zijn vader, die hem in 1911 voor een half jaar naar Roermond had gevoerd. Hij verhuisde met zijn vrouw naar de Hoogstraat 18, het pand dat zijn vader kocht van de hoofdonderwijzer Monu. De ouders verlieten het pand op de Hoogstraat 18 en trokken terug naar Heemstede.

Het pand nummer 18 wordt in 1939 verkocht aan Johannes Benner en Joop huurt het huis in de Hoogstraat 16 van C J M Kaufmann – van Mechelen. De reden van verhuizing was de grotere tuin, die bij het pand nummer 16 hoorde en daar was Maria erg gek op.  Pas in 1954 wordt het pand eigendom van de familie Godschalk. Mogelijk zijn de centen van de verkoop van het pand op nummer 18 een investering geweest voor de op te richten fabriek in de Oude Wouwsebaan in 1941.

De nieuwe fabriek

In de Boevenstraat begon de fabriek nog onder de noemer van J. Godschalk en Zoon. Ondanks het vertrek van Jozef terug naar Heemstede blijft de naam gehandhaafd tot de bouw van een nieuwe fabriek in 1941.

In 1941 wordt de bouw aanbesteed van een nieuwe fabriek in de Oude Wouwse Baan.  De eerste steenlegging is op 19 maart 1941 door de dochters Mies en Anneke.  De bouw van de nieuwe fabriek is tevens de aanleiding voor een geheel nieuwe naam… de Manisan (Maleis voor zoetigheid).  Jacob’s betekenis van Manisan was te lezen op de doos-verpakkingen.

De productie bestaat uit tum-tum / gomballen / pepermunt en hoestmelange. Via de overname van Sips van de Weijgert uit Oosterhout komen er ook dropproducten in het pakket en via de nogafabriek van de Hoog uit Oosterhout de variatie aan noga. Een specialiteit waren de Zeeuwse boterbabbelaars. Hun producten waren over een groot deel van de wereld verkrijgbaar.

De volgende jongeling:

Jacob Godschalk had geen mannelijke opvolgers en zodoende werd in 1960 ene Henk Klasema aangenomen bij de Manisan als junior assistent-manager. Hij komt in 1960 direct na zijn afstuderen op Nijenrode met handgeld van 100 gulden (van zijn ouders) en een koffertje aan in Bergen op Zoom. Hij huurt een kamer bij de schoenenwinkel van Den Boer – Kop. Hij blijkt in 1965 al bedrijfsleider te zijn en neemt de zaak over in 1968. Hij is dan tevens ook de nieuwe directeur-eigenaar.

In 1968 bewerkstelligde Klasema een samenwerkingsverband met de suikerwerkfabriek Luteyn uit Breskens, dat duurde tot in 1980. In dat jaar werd Luteyn failliet verklaart. In 1972 kon hij door middel van zijn netwerk de SEMA in Halsteren , een etiketteer/drukkerij-bedrijf, overnemen en zodoende besloot hij om een holding op te richten.

De bedrijven, die er op dat moment in werden gezet, waren de Manisan b.v. ( incl de overname van Sips v d Weijgert uit Oosterhout), de nogafabriek van de Hoog uit Oosterhout en de etikettendrukkerij van Sema uit Halsteren. In 1979 kwam de productie van de Hoog in zijn geheel naar Bergen op Zoom toe.  Ook de suikerwerkfabriek Coda uit Halsteren wordt in de holding opgenomen.  Zij produceerden voornamelijk lolly’s.

In 1980 wordt de Manisan verkocht aan het VDF-concern, waarin de Red Band en Venco-drop uit Roosendaal waren vertegenwoordigd. Klasema stopte als directeur van Manisan en ging verder in de kunsthandel. De latere ontwikkeling van het VDF werd vervolgd door een overname van het concern door de CSM, vervolgens nam Leaf het bedrijf over en nog later werd het geheel door Cloetta Holland ingelijfd.