Enige tijd geleden benadert Tjalling Teitsma het West Brabants Archief in verband met zijn zoektocht naar zijn familie die in Bergen op Zoom een hotel had. Hierdoor komen onderzoeker Hans Jordans en de schrijver van dit verhaal in beeld. Familielid Andries Teitsma is tot zijn overlijden in 1921 eigenaar van het bekende hotel De Gouden Leeuw in de Fortuinstraat te Bergen op Zoom.
Van Dedemstraat 9, Bergen op Zoom (foto Willem Kruf, 2023)
Aanleiding voor dit verhaal
De hulp aan Tjalling brengt Hans Jordans en schrijver ook bij de aantekening “winkel van N.V. Vereenigde Goederenhandel“ op de woonhuiskaart 1920-1940 aangaande het adres Van Dedemstraat 9.
Eigenaar en bewoners: de familie Andries Teitsma
Op het adres Van Dedemstraat woont volgens de zelfde kaart de familie Teitsma – Tazelaar tot 11 april 1935. Het huis is van 1920 tot 1945 eigendom van Andries Teitsma en na zijn overlijden zijn weduwe.
De weduwe verkoopt de woning pas in 1945 en wel aan Nol Oirbans, hotelhouder van De Draak. In 1948 komt het huis in handen van brandstoffenhandelaar Kees Sakko, die daar woont. Maar in de tweede helft van de jaren 1930 zal de weduwe het pand verhuren aan Jan Burger. Via Delpher kranten komt namelijk deze advertentie in dagblad De Grondwet van 30 november 1939 boven water.
Bron: De Grondwet, 30 nov. 1939
Wie is Jan Burger genoemd in de advertentie?
Uit twee dossiers van de Kamer van Koophandel blijkt, dat Jan Burger, geboren in 1882 in Venhuizen bij Hoorn in West-Friesland, als directeur van het bedrijf in Dordrecht woont. Verder googelen leidt naar de website Stolpersteine Dordrecht. Deze site verhaalt over de Joodse families in Dordrecht tijdens WO II. De site kent de volgende passage: “Omstreeks 1928 verhuisde Jan Burger… van Willemstad [alwaar hij sedert september 1912 woont. W.K.] naar Dordrecht. … Jan Burger, “spontaan en joviaal”, was lid van de CHU, wethouder [van januari 1923 tot januari 1925 in Willemstad. W.K.] en daarnaast “een modern ondernemer”. Hij begon een winkel [in de Wijnstraat, centrum Dordrecht. W.K.] op basis van een voor Nederland gloednieuw, uit Amerika overgewaaid, systeem: huishoudelijke artikelen, te koop op afbetaling. Er waren fornuizen en meubelen, maar ook fietsen en kleren te koop. De ramen aan de voorkant van de zaak waren geblindeerd, waardoor voorbijgangers de klanten niet konden zien, zodat die zich niet behoefden te schamen om zich spullen op afbetaling aan te schaffen.”
De winkel in Dordrecht rond 1930 (coll. Regionaal Archief Dordrecht, fotonummer 552_100980)
Op Wikipedia wordt gemeld dat onder het dak in het achterhuis van het pand van Jan Burger Joodse burgers zijn ondergedoken.
Jan overlijdt op 67-jarige leeftijd net voor Kerstmis in 1949. Zijn weduwe en latere familie zetten de zaak voort.
Jan Burger zit eerder in de turfhandel
De ondernemingsgeest van Jan is er al in 1918. Op 23 mei 1918 richt hij, wonende te Willemstad in Noord Brabant, met anderen de N.V. Veenderij Noord-Brabant, gevestigd in Roosendaal, op. Het doel is het ontvenen van gronden in Nederland en de handel van turf en van vaste brandstoffen. De N.V. met eigendommen in het Roosendaalse havengebied en materialen is geen lang leven beschoren. In De Telegraaf van 3 mei 1920 deze advertentie met in vette letters “wegens Liquidatie der N.V. Veenderij “Noord-Brabant”. Er worden onroerende goederen en materialen voor turfwinning te koop aangeboden.
Vanaf 1934 kent de dan al vanaf 1930 bestaande onderneming als naam “N.V. Verenigde Goederenhandel”, maar ook “Handelsonderneming Jan Burger N.V.” De vestiging is in de Wijnstraat in Dordrecht. De onderneming kent echter meerdere filialen in de loop der jaren. In 1945 worden, aldus het Handelsregister, opgeheven de filialen te Gorinchem, Leerdam en Utrecht en in 1952 Eindhoven. Het filiaal te Middelburg verhuist in 1951 naar Vlissingen en eindigt in 1972. Ofschoon het assortiment niet altijd het zelfde zal zijn geweest, geeft een mooi beeld de advertentie in de Provinciale Zeeuwse Courant van 25 mei 1956 op de Krantenbank Zeeland.
