Ten zuiden van Nieuw Borgvliet stroomt een beekje: de Molenbeek. Het buurtje met een stuk of zes huizen er vlak bij heet “Klein Molenbeek”. Wat verder naar het oosten is landgoed “Groot Molenbeek” te vinden. Dit verhaal gaat over dit beekje in de jaren vijftig: geen mooiere plek voor een jongen van tien dan daar.
Ten zuiden van Nieuw Borgvliet stroomt een beekje: de Molenbeek. Het buurtje met een stuk of 6 huizen er vlak bij heet “Klein Molenbeek”. Wat verder naar het oosten is landgoed “Groot Molenbeek” te vinden. Op de site van Brabants Landschap vond ik een Google luchtfoto uit 2020. Daar is ook te lezen dat de “vallei” van de Molenbeek intussen een natuurgebied is. Om meer water op te kunnen vangen is de beek verbreed. En er zijn dammetjes in gemaakt om het water beter vast te kunnen houden. Ik heb op de Google foto de grens van de bebouwing vóór 1960 van Nieuw Borgvliet aangegeven. Daarnaast heb ik de loop van de Molenbeek zwart gemaakt. De beek stroomt naar het westen, gaat onder de Antwerpsestraatweg door, om uit te stromen in de tankval.
In mijn jongensjaren – midden jaren ‘50 van de vorige eeuw – was de Molenbeek zo smal, dat je als jongen van 10 jaar er met gemak over heen sprong. In die jaren waren er ook al dammetjes in de Molenbeek. Om te voorkomen dat het water te snel naar de lager gelegen tankval zou stromen. En laat het dammetje bij Klein Molenbeek nou het meest interessant zijn voor een tienjarige jongen.
Bij dat dammetje probeerden glasaaltjes stroomopwaarts op het hoger gelegen deel te komen. Ideaal voor een jongen met een schepnetje. En het neervallende water had een kuiltje gemaakt aan de voet van het dammetje. Salamanders vonden dat blijkbaar een ideale plek om elkaar te ontmoeten. Tsja, en dan hoopte je in de paartijd, dat je een mannetje ving. Want die had dan een mooie rode buik.
Willem Kruf maakte ons attent op de militaire kaart uit 1863, waarop de Molenbeek mooi te zien is.
De Molenbeek en het landgoed op de Militaire Kaart van 1863 (bron: BHIC)
Mariët Bruggeman
bhiczei op 20 oktober 2020 om 11:09
Dat kan ik me nou helemaal voorstellen, Jan. Dat je hier de tijd van je leven had, in de natuur, met water, zand en beestjes. Wat wil een jongen van 10 nou nog meer? :)
Jan de Crom
zei op 25 oktober 2020 om 13:45
Van Willem Kruf kreeg ik een militaire kaart uit 1863 toegestuurd. Daarop is de hele loop van de Molenbeek te zien. De beek ontspringt op de Molenzicht heuvel in de Brabantse Wal. Stroomt dan onder een stenen bruggetje van de Huijbergsebaan door Langs Groot Molenbeek. Gaat dan onder de Antwerpsestraatweg door via grote rioolbuizen. De beek komt dan in de Augusta polder en kruist daar de spoorlijn Bergen op Zoom - Vlissingen (uit 1860) om uit te stromen in de Oosterschelde.
De Brabantse Wal is eeuwen geleden ontstaan uit zijarmen van de Schelde. Het zijn in feite rivierduinen die in verschillende geologische periodes zijn opgebouwd uit lagen klei, leem en zand. Door de kleilagen kan regenwater niet wegzakken naar het grondwater. Het water verzamelt zich om dan horizontaal uit te stromen in een beekje.
In de Tweede Wereldoorlog is pakweg 200 meter van de beek bij Schaliehoef/Antwerpsestraatweg uitgegraven als een 10 meter brede tankval. Na de tankval ging de beek verder als brede poldersloot, die bij de spoorlijn rechtsaf boog richting Bergen op Zoom. Die brede sloot ging in ieder geval tot aan de Langeweg. Tussen de Langeweg en Oud Borgvliet stond tegen de dijk een elektrisch gemaal die het overbodige polderwater naar de Oosterschelde pompte.
Willem Kruf
zei op 1 november 2020 om 21:10
Aansluitend op vorig bericht stuurde Jan de Crom volgend bericht:
"Natuurlijk wil je nu foto’s zien die ik met de Agfa clack gemaakt heb.
Op de eerste foto zie je exact het punt waar de Molenbeek uitstroomt in de tankval. Wie de twee jongens zijn weet ik niet.
Op de tweede foto zie je – wat wij noemden – een èèrdkar in de wei van Schaliehoef grenzend aan de tankval.
Met zo’n kar kwam een boer ieder jaar bij ons thuis om de beerput leeg te scheppen. De kar werd getrokken door een paard. De karren verdwenen toen de boeren een tractor aanschaften. Ik weet nog, dat het halve dorp uitliep toen Adrie Goossens van Schaliehoef een tractor had gekocht. Wat een wonder op wielen was dat. Ik zei al, dat ik toen een jaar of 17 was. En het zal wel rond die tijd geweest zijn, dat we riolering kregen in de Antwerpsestraatweg. Dus de boer hoefde niet meer te komen met z’n èèrdkar."
Toelichting: Schaliehoef was een eeuwenoude boerderij, eerder herberg, onderin het Molenbeek dal tegen genoemde weg. Links op de tweede foto zie je nog net de populieren die kort achter de boerderij stonden. De tijd zal zijn rond 1960. Dus over de gemetselde watergang zal de Antwerpsestraatweg met kinderkoppen in plaats van de latere bredere betonplaten hebben gelegen. Overigens kende de verderop in de Augustapolder liggende Langeweg een zelfde metselwerk. Boven de èèrdkar is het hoger liggende gebied de Geestakkers zichtbaar.
Willem Kruf
zei op 4 november 2020 om 19:44
De foto van het West-Brabants Archief zal rond 1944/45 zijn. Te zien is de Molenbeek die tijdens bezetting de functie van tankval kreeg. Een deel van de betonnen wegversperring is nog aanwezig alsmede een Bailey-brug. Op de achtergrond de Heimolen. De bestrating is van de Antwerpsestraatweg. De grens tussen de gemeenten Bergen op Zoom en Woensdrecht zal mogelijk tot uiting komen door het verschil in kinderkoppen.
