Je had de zenders Hilversum 1 en 2. En ongeacht de zuil (socialisten, katholieken, protestanten hadden hun eigen omroeporganisatie) kreeg je beschaafde programma’s te horen. Zangers en zangeressen waren getraind op uitspraak. Orkesten hadden zachte violen. In hoorspelen viel geen overtogen woord. Er waren vrolijke programma’s zoals “De Familie Doorsnee”, “De Bonte Dinsdagavond Trein”, “De Boertjes van Buuten”. Keurig nette programma’s. Daar bleef je voor thuis.
Belcanto
Tot mijn oudste zussen de popmuziek van Radio Luxemburg ontdekten. Dat was andere koek dan Malando en zijn Tango-Rumba orkest. Of de zoete violen van Mantovani. Vooral op de zondagmiddag gaf dat spanning. Mijn vader luisterde dan naar “Belcanto”, een Vlaams radioprogramma met opera en operette liederen. Maar als hij in slaap viel, dachten mijn zussen snel naar Radio Luxemburg te kunnen voor de Top Veertig. Gegarandeerd dat mijn vader dan wakker werd en de radio tot chagrijn van mijn zussen weer op Belcanto ging.
In die tijd raakte mijn jongste zus bevriend met het dochtertje van een nicht van mijn vader. Ze woonde nogal ver van ons huis in Nieuw Borgvliet. Langs de Zuidgeest naar een kruispunt bij de bossen van Kuijpers. Daar linksaf naar een buurtje met een paar huizen.
Ik ben een keer meegegaan.
Bij aankomst hoorde ik door de keukendeur muziek die ik niet kende van Hilversum 1 of Radio Luxemburg. De nicht van mijn vader zag het grote vraagteken op mijn hoofd. Met diepe bewondering in haar stem zei ze dat dit de Zangeres zonder Naam was.
Het duurde niet lang voor ik begreep waarom je deze muziek niet op Hilversum 1 hoorde. Het was niet zo zeer het volkse. Dat waren de liedjes van Johnny Jordaan en Tante Leen ook. Het was om het zwaar aangedikte valse sentiment van de teksten.
De Zangeres zonder Naam (Mary Servaes)
“Het broekie van Jantje”
Er was eens ’n haveloos ventje,
Die vroeg aan z’n moeder ’n broek
Maar moeder verdiende geen centjes
En vader was wekenlang zoek
Ach moedertje, geef me geen standje
Er zit in m’n broekie ’n scheur
De jongens op school roepen: “Jantje
Jouw billen die zien we d’r deur
(de volledige tekst vind je op internet bij muzikum.eu)
En toen werd het 23 oktober 1960. De zelfverklaarde volksschrijver Gerard van ’t Reve krijgt de P.C. Hooftprijs voor de literatuur. Van ’t Reve maakt van de uitreiking een complete show met een jongleur, een goochelaar en… de Zangeres zonder Naam. Het taboe van intellectueel Nederland voor haar muziek was meteen gebroken.
Zelfs de pikante liedjes van haar platenbaas Johnny Hoes (“en haar sneeuwwitte boezem was nauw’lijks bedekt…”) mochten uitgezonden worden.
Het kan raar lopen in de wereld.
