Een advertentie in de Udensche Courant uit 1950 vermeldt ‘Wij openen dinsdag 27 juni om 3 uur onze zaak in zuivel en alle bijbehorende producten.’ De zuivelwinkel van G. van Hoeij in de Kerkstraat, genaamd “De Linde”.
Etiket van Zuivelfabriek St. Henricus in Uden (bron: St. Uden Archief van Bressers)
Thuis betrokken we de melk, buiten die van ons geit, elke morgen van de ‘melkboer’. Vanuit grote melkbussen tapten de melkventers van ‘het tegenover gelegen Romfabriek’ en bezorgden het witte vocht per liter aan huis. Achter de voordeur stond in de gang de melkemmer, die dagelijks werd gevuld met het afgesproken kwantum en daarna op de keldertrap geplaatst. En dan duwde de melkventer handmatig het tweewielig beladen houten karretje naar de volgende klant.
De verkoop van melkproducten in het dorp gebeurde later ook in glazen flessen en de Roomboter van Melkinrichting St. Willibrordus in Oss. M’n zus vertelde dat, wanneer er kindervoeding i.p.v. borstvoeding noodzakelijk was, de huisdokter je het op de flesdop vermelde nummer van de Nutriciafles gaf.
M’n eerste meisje werkte enkele jaren intern bij een groot gezin. ‘Een zware taak,’ vertelde ze me later. Op een morgen werd ik erop uitgestuurd voor ‘kees’ (kaas) bij Van Hoeij, belegen. Ik kende het woord, belegen, alleen van belegde broodjes en antwoordde: ‘Nee!’ Altijd bediend door heer of mevrouw Van Hoeij.
In de St. Jansklokken, waarin wekelijks kerkberichten stonden, boeiden mij de pentekeningen van Bernard van Dam uit Eerde. Later verscheen Oud-Brabants Dorpsleven van Bernard, over het wonen en werken op het platteland. Omlijst met tekeningen van werktuigen en voorwerpen die ik in woord en beeld thuis kon brengen en beroepen, waaronder dat van vader, als karrenmaker.
Nog uitgebreider verscheen enkele jaren geleden een tiendelige serie, Brabants Dorpsleven. Cultuur van het platteland van Bernard van Dam. Daarin vond ik bijgaande pentekeningen opening van Zuivelhandel Van Hoeij in de Kerkstraat. 1) De voorgevel van het pand tussen twee gekandelaberde lindes Zuivelwinkel ‘De Linde.’ 2) Door het winkelraam ontdek je de tegenover gelegen Petruskerk. 3) Aanbevolen winkelproducten. 4) De lindeboom, een aloud symbool van taaie levenskracht, zoals het Prilleke op de Markt. In dezelfde straat staat ook Huize ‘Ter Linde’, inclusief het terracotta beeldje en verder de kapel van O.L. Vrouw ter Linde.
Bernard werd na de lagere school naar St.-Louis in Oudenbosch geloodst, waar hij o.a. de artistieke aanleg en vreemde talen ontwikkelde; dat kwam hem later zéér goed van pas. Hij werd nadien geen onderwijzer, want zijn vader had hem nodig op de windmolen in Eerde. Bernard werkte later o.a. voor Brabants Heem, R.K. Boerenstand, Boer en Tuinder. Van Dam bezocht, beschreef en tekende in 1930 de Ujese veemèrt.
September 1944. Bernard, tevens organist van de parochiekerk in D’Eerd (Eerde), voelde de bevrijding naderen, er galmden op het eind van de zondagse Hoogmis al enkele noten van het Wilhelmus door het kerkgebouw. Zijn huwelijk in Engeland deed veel stof opwaaien, evenals het in 1995 ontdekte trommeltje, 80 jaar publiek geheim: ‘het was een ‘moetje’. ‘Óók unne Brabander wil weten wat hij in de kuip heeft!’ Voor iedereen te lezen en bekijken op https://www.youtube.com/watch?v=5zB2o815OHM
Wat een mooi verhaal Rini! En wat goed dat deze serie tekeningen van onzen opa Bernard van Dam een context krijgen.
Rini de Groot.
zei op 29 juni 2023 om 22:30
Ja Nard. Voor vele Oud Udenaren onbekende tekeningen. Vermoedelijk in een folder aan huis verspreidt waarin de pentekeningen en opening aangekondigd. Bedankt dat jullie ermee voor de dag komen, ik heb genoten van alle, geen enkele gemiste bijeenkomst, zijn levensloop en nu te lezen.
