Hele generaties in Langenboom zijn geschoold door ‘Meister Arts’. Eerst was dat Bernardus Arts, later zijn zoon Martien. Beide onderwijzers waren ook op andere manieren heel actief in de dorpsgemeenschap, waarvoor ze ook alletwee onderscheiden werden.
Bernardus Arts kwam in 1913 als jonge onderwijzer in Langenboom aan. Tien jaar later verliet hij tijdelijk het dorp om schoolhoofd te worden op ’t Oventje. Maar in 1929 keerde hij terug in Langenboom als hoofd van de lagere school. Bernardus beperkte zich niet alleen tot lesgeven op zijn eigen school. Hij zag in dat de landbouw nieuwe eisen stelde en wilde jonge boeren daarin helpen. En zo begon hij een landbouwcursus.
Maar ook lesgeven in bredere zin was niet genoeg voor Bernardus Arts: hij zette zich in voor het Wit-Gele Kruis, de fanfare Amicitia, het burgerlijk armbestuur, de NCB en de RKJB. Voor al zijn inzet werd de onderwijzer in 1952 onderscheiden met het gouden erekruis Pro Ecclesia et Pontifice.
De Graafsche Courant schreef bij die gelegenheid “Meester Arts is een begrip geworden voor de Langenboomse bevolking. Iedereen vond in hem door zijn voorbeeld een steun, op de weg naar liefde en onbaatzuchtige ijver, in vriendelijke behulpzaamheid, in geduldige evenwichtigheid, bescheiden en godsdienstigheid”.
Een jaar later schreef dezelfde krant aan de vooravond van het veertigjarig jubileum van de onderwijzer: “En wat zo mooi is, Langenboom en deze eenvoudige meester zijn één. Bernardus Arts is eerlijk en rustig, punctueel en met oog voor het maatschappelijk leven”.
In 1957 ging Bernardus met pensioen en zijn zoon Martien Th. Arts volgde hem op. Martien heeft duidelijk een aartje naar zijn vaartje: eerlijk, doordacht en oprecht met daarnaast een groot organisatietalent. Die eigenschappen kwamen hem goed van pas toen de paters Dominicanen in 1964 hun vertrek aankondigden. Vanuit de parochie veroorzaakte dat nogal emotionele protesten, die Martien Arts op een verstandige manier wist op te vangen.
Net als zijn vader was Martien sterk bij het gemeenschapsleven betrokken. Zo was hij voorzitter van de voetbalvereniging SES. Maar daar bleef het niet bij: “Er kon niets gebeuren op maatschappelijk of sociaal terrein, in het kerkelijke of politieke leven, of de heer Arts was erbij”. Dat stond in Het Torentje van september 1972, bij gelegenheid van zijn 25-jarig jubileum als onderwijzer in Langenboom.
Opnieuw net als zijn vader dat ooit overkwam, kreeg hij bij zijn jubileum een pauselijke onderscheiding vanwege zijn inzet voor de parochie. Ook bij zijn leerlingen was hij geliefd. Niet voor niets verscheen de hele klas oud-leerlingen van 25 jaar terug op de receptie van zijn zilveren onderwijzersfeest. Het tekende Arts dat hij daar geëmotioneerd op reageerde: “De rillingen liepen over mijn lijf”.
Ik heb persoonlijk slechte herinneringen aan "meister arts". Als onderwijzer had ie nogal losse handjes. En als er op de speelplaats hard werd gevochten, maakte hem dat niks uit. Volgens hem "Hoorde dat er allemaal bij" Maar als de "lievertjes" klas begonnen te treiteren. keek hij een andere kant uit. Maar als je weer eens werd aangevallen mocht je niet terug slaan. En dan had meister Arts het ineens wel in de gaten. Zo werden die ruzies natuurlijk steeds erger.
Mijn broer heeft ie o.a. een gebroken neus geslagen. Ook dat was schering en inslag. Toen vonden onze ouders het welletjes en ging m'n broer toen naar een andere basisschool. Toen ik naar de HAVO wilde, vond meister Arts dat een slecht idee, en heeft toen de positieve uitslag van de Cito-toets kwijtgemaakt. Maakte achteraf niks uit, de cijfers van het toelatingsexamen waren al meer dan genoeg om naar de HAVO in Boxmeer te kunnen.
Martin van Els
zei op 3 maart 2010 om 15:12
Als je van hem een knal kreeg, moest je maar afvragen waarom. Uitleggen deed ie niet. Dan kon je nog een knal krijgen. Onze ouders zijn destijds keer op keer met "meister" Arts gaan praten, maar daar deed niks mee. Achteraf bleek dat "meister Arts" ruzie had gehad met onze opa en een oom van ons. En dan is het blijkbaar heel logisch dat je het op de kleinkinderen afreageert. Begin jaren 80 deed "meister" Arts mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. Hij haalde toen maar 30 (dertig) voorkeursstemmen binnen.
Zegt al genoeg, denk ik.
Annemarie van Geloven namens BHIC
bhiczei op 3 maart 2010 om 15:56
Beste Martin, bij deze persoonlijke ervaringen lopen ook 'de rillingen over je lijf'...
Martin van Els
zei op 3 maart 2010 om 23:19
Dankjewel Annemarie
Andre Koenen
zei op 2 februari 2011 om 12:23
Je moet er wel bijzetten over welke meister Arts je het hebt. Ik heb zelf enkele jaren bij de oude meester Arts in de klas gezeten en niks geen losse handjes Het was een fijne leraar maar iemand zwart maken is zo gedaan.
Maurice Roefs
zei op 11 maart 2021 om 23:14
Bij toeval kwam ik op deze topic uit. Mijn vader is in Langenboom geboren en opgegroeid en heeft uiteraard ook op de jongensschool aan de Dorpsstraat gezeten. Namen als meester Arts, maar zeker ook die van meester Kersten, kwamen vroeger regelmatig ter sprake aan tafel, bij familiebezoek, tijdens verjaardagen etc.
Mijn vader - intussen is hij 86 - had in zekere zin de pech om als jongste van het gezin de lagere school te bezoeken. Al wat er in het verleden niet goed gegaan was bij zijn oudere broers, daar werd hij in zekere zin ook op aangekeken. Erfzonde in optima forma zullen we maar zeggen. Hij moest om die reden ook vooraan in de klas komen zitten...
De tijd was een geheel andere dan nu. Losse handjes - van wie dan ook - accepteren we vandaag de dag niet meer (en terecht). Mijn vader heeft overigens, ik heb hem daarin ieder geval nooit over horen spreken, last van gehad. Maar het kon ook anders verlopen...
Een oom van me, hij is enkele jaren geleden overleden, was al jonge jongen fysiek erg sterk. Wat er zich precies voorgedaan had, dat kunnen we helaas niet meer achterhalen, maar hij werd door 'meister Arts' (senior in dit geval) voor straf gedurende de rest van de les in het kolenhok gestopt.
Kennelijk was na afloop van de les nog niet voldoende boete gedaan, want mijn oom bereidde zich voor op 'het vervolg'. En tsja, weliswaar over de doden niets dan goeds is mij altijd geleerd, maar 'het vervolg' was wel het equivalent van 'een pak rammel' van de meester.
Mijn oom bedacht bij zichzelf, 'ik kom niet vrijwillig uit het kolenhok, hij komt me maar halen'.
De lijfelijke straf was onontkoombaar, maar meister Arts moet spijt gehad hebben dat hij bij de weigering van mijn oom om naar buiten te komen zelf het kolenhok in moest, zich niet realiserend dat hij juist op dat moment kwetsbaar was en zelf getrakteerd zou worden op een 'portie smeer'.
Voor meister Arts pakte het verhaal dus anders uit dan gedacht. Want de rest van de klas wist wat er 'onder normale omstandigheden' zou gebeuren en was na de les uitgelopen om getuige te zijn van 'het vervolg'. Maar met de niet verwachte wending, een leerling die zich met hand en tand verzet en niet lijdzaam afwacht, leed meister Arts flink gezichtsverlies. Zijn autoriteit en het ongenaakbare karakter als als onderwijzer was aangetast. Een ongekende vorm van rebellie die niet zonder consequenties geweest zal zijn.
Marilou Nillesen
bhiczei op 12 maart 2021 om 09:24
Oeh, met dat scenario zal de meister inderdaad geen rekening hebben gehouden. Het getuigt ook wel van een zekere heldenmoed (of naïviteit?) van je oom. Hoe ging het later verder tussen je oom en deze meester? Kwam het nog goed, of was daar sowieso geen sprake van?
Maurice Roefs
zei op 14 maart 2021 om 16:46
@Marilou
Heldenmoed of naïviteit? Wie zal het zeggen... Binnen de familie, onder neven en nichten, had oom een heldenstatus !
En ik denk overigens dat de wegen van beiden zich niet lang na het gebeurde gescheiden zullen hebben; ik vermoed namelijk dat het voorval in het laatste jaar heeft plaatsgevonden.
Marilou Nillesen
bhiczei op 14 maart 2021 om 20:54
Ah ja, dan houdt het al snel op natuurlijk, Maurice. Maar die heldenstatus: terecht hoor, wat mij betreft.
Bernardus Arts kwam in 1913 als jonge onderwijzer in Langenboom aan. Tien jaar later verliet hij tijdelijk het dorp om schoolhoofd te worden op ’t Oventje. Maar in 1929 keerde hij terug in Langenboom als hoofd van de lagere school. Bernardus beperkte zich niet alleen tot lesgeven op zijn eigen school. Hij zag in dat de landbouw nieuwe eisen stelde en wilde jonge boeren daarin helpen. En zo begon hij een landbouwcursus.
De Graafsche Courant schreef bij die gelegenheid “Meester Arts is een begrip geworden voor de Langenboomse bevolking. Iedereen vond in hem door zijn voorbeeld een steun, op de weg naar liefde en onbaatzuchtige ijver, in vriendelijke behulpzaamheid, in geduldige evenwichtigheid, bescheiden en godsdienstigheid”.
In 1957 ging Bernardus met pensioen en zijn zoon Martien Th. Arts volgde hem op. Martien heeft duidelijk een aartje naar zijn vaartje: eerlijk, doordacht en oprecht met daarnaast een groot organisatietalent. Die eigenschappen kwamen hem goed van pas toen de paters 
Opnieuw net als zijn vader dat ooit overkwam, kreeg hij bij zijn jubileum een pauselijke onderscheiding vanwege zijn inzet voor de parochie. Ook bij zijn leerlingen was hij geliefd. Niet voor niets verscheen de hele klas oud-leerlingen van 25 jaar terug op de receptie van zijn zilveren onderwijzersfeest. Het tekende Arts dat hij daar geëmotioneerd op reageerde: “De rillingen liepen over mijn lijf”.
