Loop naar de Pomp

Watervoorziening

Voor de bouw van het woon- en werkhuis werden voor het benodigde en later het drinkwater 4-5 betonnen putringen geplaatst, geleverd door P. Peerenboom uit Volkel. Ik neem aan dat, nadat de eerste ring was geplaatst, de binnenzijde werd uitgegraven en er een tweede op gestapeld. Door het gewicht zakt de eerste ring automatisch. Nadat de gewenste diepte was bereikt, werd een inwendig vertinde loden buis van 4 cm doorsnee geplaatst, voerend naar de bijkeuken en aangesloten op een handpomp, die naast een granieten aanrecht was geplaatst.

Het waterreservoir was voorzien van een overloop. Het water voor de afwas, koffie en thee werd op het fornuis, in de winter op de Leuvense stoof, verhit. De afvoer van de gootsteen werd via een buis en niet via het gutgat als riool via zinkputjes naar een put in de vrije grond geleid. In de schoolvakantie was ik, voor het verwijderen van het bezinksel, de ‘putjesschepper.’

De beweegbare klompzuiger met klep maakt in de roodkoperen buis van 10 cm doorsnee een werkslag van 15 cm onderin de pijp zit in het conisch verloop een tweede terugslagklep. Beide kleppen zijn uit hout vervaardigd voor de afdichtingen leder en rubber gebruikt. Wekelijks werd de koperen kraan gepoetst, wanneer deze ‘zweette’ zei moeke: “We krijgen onweer.” Dan groeiden er paddenstoelen op de binnen gelegen mestvaalt.  

‘s Morgens waste het gezin zich daar met onverwarmd pompwater en Sunligt zeep uit het bekende schelpenzeepbakje. Met de linkerhand werd de pomparm, met de rechter de geelkoperen kraanhandel bediend. Soms waren de ramen voor je bedekt met ijsbloemen.

Pompwater

De tegenover ons huis gelegen Zuivelfabriek gebruikte veel grondwater, doch het gaf zelfs met de droge zomer van 1947 geen problemen. De kwaliteit werd door de Amerikanen in 1944 gecontroleerd en we hebben tot 1966 gebruik van dit pompwater gemaakt. Voor de kookwas werd buiten het vergaarde hemelwater opgepompt en daarmee de roodkoperen fornuisketel staande in dit vertrek gevuld, die werd gestookt met takkenbossen.

Zand, zeep en soda

Zand, schuurmiddel, we brachten het mee bij het jaarlijks bezoek aan de Bedafse Bergen. Voor het fijnere werk waren er Vim en Brasso koperpoets. Zeep, genoemde handzeep en verder ‘groene’ zachte zeep. Soda, bij de afwas, werd na afloop gemengd met roggemeel voor het varken. Aan de pompkast het afwasborsteltje, voor je het zeepbakje.

Vader maakte voor de Ujese pompenmaker Tijn Willems van de Molenheide in de dertiger jaren acht eikenhouten pompenbakken.

In het veld dronk de boer koude thee of schepte slootwater vermengd met enkele druppels Gulpener azijn, nog steeds de beste dorstlesser!

Altijd water, klaagden we over dorst, dan zei moeke: “Lòp màr nòr de pomp!” Of we dronken het Hemelse water!

Pompbewoner

Jaren geleden restaureerde ik een handwerkpomp gedeeltelijk en sloeg die daarna op onder de carport. Bij een volgende fase van de restauratie kreeg het verhaal een vervolg.

Ondanks dat ik regelmatig de locatie van de bezoekende vogel bezocht vloog daar een roodborst rond. Terwijl ik me verborgen hield in de daar aanwezige auto ontdekte ik de bouwplaats, zijn landing- en startplaats: de handpomphandel.

Na het uitvliegen van de jongen tilde ik de pompkast op en zag dat de gehele ruimte van 27 x 23 cm met een 7 cm dikke laag nestmateriaal was bedekt en in de hoek het nest.

Doordat ik de waterpomp weer in werking wilde stellen verwijderde ik het nest, schoof het op een stuk flexibel stuk dakleer, aangebracht op een zelfde oppervlakte ondergrond.

Hierbij ontdekte ik het 10 cm grote pompgat dat overbrugd was met stengels, voor het kleine vogeltje een ravijn. Aangevoerd met zijn bek door de 4 x 5,5 cm opening voor de bewegende pomphandel.

Het bestaande nest is niet voor één seizoen, dus ik breng zijn ‘wieg’ weer voorzichtig terug vóór het volgend seizoen, in de verwachting dat het nest weer gebruikt gaat worden.