Moord op de Klappenberg

Op zondagmiddag 22 oktober 1826 vertoefde Jan Adriaan Mees met zijn meisje Elizabeth Ossenblok in het café van Cornelis Rozet op D’n Hil in Etten-Leur. Op de vraag van Elizabeth hoe laat het was, haalde Jan zijn zilveren zakhorloge uit zijn wambuis. Het liep tegen vijf uur, tijd om Elizabeth naar huis te brengen.

Nadat hij haar thuis gebracht had, keerde Jan naar het café van Cornelis Rozet terug. Hier bracht hij nog enige uurtjes door met zijn vrienden Simon Koremans en Marijn Bruijns. Om halfacht verlieten de drie het café en liepen naar de Klappenberg.

Simon en Marijn waren knecht en woonden bij de landbouwer Andries Dekkers op de Lage Klappenberg. Hier aangekomen, nam Jan afscheid van zijn beide kameraden en vervolgde goedgemutst zijn weg. Van hier moest hij nog een kwartier lopen naar de boerderij van Cornelis Maas waar hij knecht was en waar hij inwoonde. Normaal gesproken had hij rond halfnegen moeten aankomen.

Cornelis Maas keerde die nacht omstreeks twee uur terug van de Zandspui en had onderweg een hoed gevonden. De andere morgen vernam hij van zijn knecht Adrianus Mensen, dat Jan Mees zondagmiddag vroeg vertrokken was en niet was teruggekeerd. Mensen bevestigde dat de hoed van Mees was.

Maas maakte zich ongerust, misschien was Mees wel dronken geweest. Hij besloot dan ook op zoek te gaan naar zijn knecht. Aangekomen op de plek waar hij de hoed gevonden had, vond hij enige bloedvlekken. Verder was er niets te zien. Ongerust spoedde hij zich naar de landbouwer Andries Dekkers om informatie in te winnen bij de twee vrienden van Mees. Daarna ging Maas, vergezeld van drie mannen, terug naar de plaats des onheils. Hier vonden zij het levenloze lichaam van Mees met verwondingen aan zijn hoofd in een sloot met zijn gezicht in het water. Van sporen dat hij hier naar toe was gesleept, was niets te zien. 

Direct na de aangifte gaf de burgemeester de gemeente-arts opdracht het lichaam te onderzoeken. Dat arts constateerde dat Mees niet door verdrinking, maar door de verwondingen aan zijn hoofd was overleden. Ook werd aangifte gedaan van diefstal van zijn zilveren zakhorloge met ketting, een groot deel van zijn geld dat hij bij zich had en een blauw wambuis dat hij die middag aan had. Ook nog van een gesplitste eiken knuppel die bij het lijk was gevonden.

Op de Klappenberg bevond zich een twee-onder-een-kap-woning. Aan de ene kant woonde Pieter Kuistermans en zijn vrouw Clasina Neven en aan de andere kant Johanna Dirven, weduwe van Marijn van de Vijver, met haar zoons Marijn, Nicolaas en Jacobus van de Vijver. Zoals gebruikelijk in die tijd waren de muren van teenwilgen besmeerd met een mengsel van leem met gras.

Die bewuste zondagavond van de 22ste oktober hoorde Clasina Neven dat het er nogal rumoerig aan toeging bij de buren. Clasina kon haar nieuwsgierigheid niet bedwingen en besloot een kijkje te nemen door het gat in de oude vervallen lemen tussenwand dat uitkeek in de bedstee waar de broers Van de Vijver sliepen. Zij zag dat Marijn al in bed lag en dat Nicolaas voor de bedstee stond met een horloge in zijn hand. Zij hoorde Marijn zeggen: ”waar zal je het horloge laten?”, waarop Nicolaas antwoordde: ”verbergen”. Marijn merkte nog op dat er bloedvlekken op het horloge zaten.

De volgende dag hoorde Clasina van de moord op Jan Mees en begreep dadelijk wie de dader was. Uit angst voor wraak van de broers Van de Vijver durfde zij geen aangifte te doen. Zij vertelde het alleen aan haar man en buurman Jan van der Heijden. Deze raadde haar aan het aan niemand verder te vertellen. Maar Clasina kon het niet voor zich houden en vertelde het ook aan Marijn Pijl waar zij vaak over de vloer kwam. Echter na ruim twee weken, op 8 november 1826, deed Marijn Pijl aangifte bij de burgemeester.

Direct werd het hele gezin Van de Vijver opgepakt en vond huiszoeking plaats. In het dak van de stal vond men het zilveren zakhorloge en het blauwe wambuis vond men aan stukken gesneden terug. Op 15 november 1826 bekende Nicolaas van de Vijver dat hij Jan Mees uit wrok vermoord had. De afgelopen kermis had Mees in het café naast het huis van de burgemeester tegen Nicolaas gezegd: “gaat gij maar naar huis, gij hebt toch geen cent te verteren”. Nicolaas had zich voorgenomen wraak te nemen. Die zondag was hij omstreeks halfzes naar de Hil gegaan en had in een bosje met een mes een eikenhouten knuppel gesneden. Tegen half acht had hij zich naar de plaats van het delict begeven. Hier had hij Mees opgewacht en hem met de eiken knuppel dood geslagen. 

Het Hof van Assisen veroordeelde Nicolaas van de Vijver voor moord met voorbedachte rade, gevolgd door diefstal. Hij kreeg de doodstraf en zou worden opgehangen aan de galg tot de dood erop volgde. Cassatie werd verworpen en Zijne Majesteit had het vonnis bevestigd.

De laatste dagen sleet Nicolaas schijnbaar onbewogen en zonder spijt in de gevangenis, zich neerleggend bij het vonnis. Op 1 maart 1827 werd het vonnis in ’s-Hertogenbosch ten uitvoer gebracht. In 1870 werd in Nederland de doodstraf, met uitzondering van oorlogsrecht, afgeschaft. Sinds 1983 is in de grondwet vastgelegd dat de doodstraf in zijn geheel is afgeschaft.